Szczecinecki Portal Historyczny im. Karla Tuempla Szczecinek.org. ZAPRASZA.
      Menu

      Polecamy

      Historyczna TopLista

Strony historyczne


      Szczecinecki Zamek

Na wyspie jeziora Trzesiecko w XIII wieku istniał graniczny gród księstwa zachodniopomorskiego. W 1310 roku z inicjatywy księcia Warcisława IV rozpoczęto wznoszenie zamku. Nie zostało dotychczas wyjaśnione czy zamek Warcisława był murowany, jeśli tak to ograniczało się to do budynku mieszkalnego, a umocnienia grodu zostały tylko odbudowane. Zamek był siedzibą starostów, którzy w imieniu księcia sprawowali tu władzę. Pierwszym starostą został Otto von Wedel, a po nim Arnold Dębicz. W tym samym czasie istniejąca wcześniej osada na stałym lądzie w pobliżu wyspy otrzymała prawa miejskie. Zapewne nie bez wpływu na wzniesienie zamku w Szczecinku, była równoczesna budowa przez Krzyżaków zamku w Człuchowie, podobno największego po Malborku.

W 1356 roku zabudowania z czasów Warcisława IV zostały rozebrane i prawdopodobnie z wykorzystaniem pozyskanego materiału wzniesiono nowy zamek, w pełni murowany. Początkowo powstało skrzydło na południowym krańcu wyspy od strony jeziora, a dziedziniec otoczono murem obwodowym, całość miała plan zbliżony do prostokąta. Budynek mieszkalny miał tylko jedną kondygnację, był też płytko podpiwniczony. Brama wjazdowa znajdowała się od strony miasta, czyli od północy, z niej na stały ląd prowadził drewniany most na palach.

Budowę tego założenia prowadzono do 1364 roku. Przesunięcie się granicy z państwem krzyżackim, przez co zmalała rola obronna Szczecinka, doprowadziło do chwilowego wstrzymania dalszej budowy. Do końca XIV wieku wznowiono jednak prace i wybudowano jeszcze drugą kondygnację głównego skrzydła. Prawdopodobnie podczas rozbudowy prowadzonej w latach 1459-1474 za czasów księcia Eryka II wzniesiono północne skrzydło, w którym znalazła się brama wjazdowa. Budynek ten miał trzy kondygnacje, a przy jego wschodnim narożniku znajdowała się czworoboczna wieża. W dokumentach pojawiają się późniejsze nazwy skrzydeł, południowe to dom rycerski a północne nazywane jest bramnym.

Nie jest jednoznacznie wyjaśniona geneza wieży nazywanej więzienną, która znajdowała się przy wschodniej ścianie domu rycerskiego. Grubość murów świadczyć może, że nie powstała w średniowieczu, można przyjąć, że pochodzi z przebudowy dokonanej w XVI wieku. Wieża ta była u podstawy cylindryczna o średnicy ponad 8 metrów, a wyższe jej kondygnacje miały plan kwadratu.
        W latach 1606-1610 książę Filip II przebudował południowe skrzydło nadając mu cechy renesansowe, a w latach 1619-1623 książę Ulryk wzniósł nowe skrzydło północne w miejsce rozebranego. W latach 1690 i 1780 skrzydło południowe przebudowywano, a północne rozebrano w 1801 roku. W ciągu XIX i XX roku jeszcze kilkukrotnie przebudowywano ocalały budynek.

W latach 1368 - 1390 mieszkał w zamku książę Warcisław V. W roku 1409 i 1423 miały tu miejsce dwa wielkie antypolskie zjazdy zorganizowane przez Krzyżaków. Oba nie miały zresztą niemal żadnego praktycznego znaczenia. W roku 1457 zatrzymał się krótko na zamku Wielki Mistrz Krzyżacki Ludwik von Erlichshausen, który po upadku Malborka zdążał do Świdwina. W czasie wykonywania pomiarów do swej mapy w zamku w 1612 r. mieszkał Eberhard Lubinus. Natomiast w okresie wojny siedmioletniej miał tu przez dłuższy czas przebywać Karol Radziwiłł ze swą świtą, ku rozpaczy rujnowanych tym pobytem gospodarzy.

Od roku 1606 zamek został podniesiony do rangi oprawy wdowiej książąt zachodniopomorskich. Najpierw mieszkała w nim księżna Anna wdowa po Bogusławie XIII, a potem od 1622 do 1650 r. księżna Jadwiga Brunświcka, wdowa po księciu Ulryku. Szczególnie ta ostatnia zasłużyła się we wdzięcznej pamięci mieszkańców miasta, poprzez pomoc finansową dla tutejszego kościoła, a przede wszystkim dzięki fundacji jednego z pierwszych na Pomorzu Zachodnim gimnazjum.

W roku 1653 zamek przejęła Brandenburgia i od tego czasu zaczął chylić się on ku upadkowi. W latach 1780 - 93 mieściła się w nim założona przez Fryderyka Wielkiego manufaktura pasów brzusznych, a w latach 1800 - 1880 był tu szpital i przytułek. W okresie II wojny światowej w zamku wg niektórych relacji znajdowała się katownia gestapo, w której przesłuchiwano m.in. żołnierzy Batalionu Odra. Po wojnie zamek zajmowało wojsko, a później był tu dom wycieczkowy Jantarii. W kwietniu 1996 roku zamek został sprzedany, obecnie budynek nie jest wykorzystywany.

 

Domniemany wygląd zamku ok. 1320 roku.

 

 

Najstarszy widok miasta z widocznym zamkiem pochodzi z 1612 r. i umieszczony jest na winiecie mapy Lubinusa wydanej w 1618 r. w Amsterdamie.

 

 

Szkic zamku wykonany w 1925 roku przez Karla Tuempla przedstawiający zamek w okresie od roku 1619 do 1667.

 

 

W XIX w. po raz kolejny zburzono skrzydło północne i wybudowano nowe, razem ze skrzydłem wschodnim, które istnieją do dziś.

 

 

Zdjęcie to i powyżej przedstawiają jeszcze skrzydło północne i wschodnie w dawnej formie.

 

 

Tutaj już widoczne jest skrzydło północne po przebudowie, i w takim stanie istnieje do dzisiaj.

 

 

Założony na planie prostokąta o wymiarach 13,6 x 33,5 m, ma grube na ok. 1,9 m mury do wysokości 7 m.

 

 

Szkic okolic zamku. Przerywaną linią zaznaczony jest dawny przebieg linii brzegowej jeziora.  Zamek do 1866 stał na wyspie, jeziora Trzesiecko.

 

Najstarsze skrzydło południowe pochodzi z połowy XIV w., pozostałe skrzydła wschodnie i północne pochodzą z XIX i XX w. Południowe skrzydło zamku wybudowano w 1 poł. XIV w. w miejscu wcześniejszego grodziska słowiańskiego.  Do XVI w. postawiono skrzydło północne (bramne), oraz ceglaną wieżę zwaną więzienną przy starym południowym skrzydle od strony wschodniej.



źródła: www.zamki.pl
www.muzeum.szczecinek.pl
źródła własne