Szczecinek
SZCZECINEK - (niem. Neustettin, łac. Nova Stetin) - miasto
powiatowe położone w północno-zachodniej Polsce, w województwie
zachodniopomorskim we wschodniej części Pojezierza Drawskiego, ok. 41 tys.
mieszkańców. Główną atrakcją
turystyczną Szczecinka jest jego położenie pomiędzy dwoma jeziorami: Trzesieckim,
wzdłuż którego rozciąga się zabytkowy park miejski i Wielimiem. Miasto jest
członkiem Związku Miast Polskich, Komunalnego Związku Celowego Gmin Pomorza
Zachodniego "Pomerania" oraz Stowarzyszenia Gmin Pojezierza Drawskiego.
We wczesnym średniowieczu na Wzgórzu Przemysława (zwanym też
Wzgórzem Bismarcka) istniało grodzisko obronne. Dwa inne grodziska "Trzesieka" i
"Zamek" położone były nad brzegiem jeziora. Wszystkie one uległy zniszczeniu na
początku XII w., być może w okresie walk Bolesława Krzywoustego o Pomorze.
Przełom XIII / XIV wieku to na Pomorzu czas bezwzględnej ekspansji
Brandenburgii. Dla przeciwstawienia się jej książę wołogoski Warcisław IV w roku
1310 założył miasto Nowy Szczecin - dziś Szczecinek. Miasto powstało na południe
od istniejącej już osady rybackiej Kiecz położonej u brzegów jeziora Wielimie.
Teren przeznaczony na lokację był wybitnie obronny, otoczony wodami dwóch
jezior, rzekami i bagnami.
Nazwa miasta Nowy Szczecin wyraźnie nawiązywała do Szczecina, stolicy całego
księstwa pomorskiego, zanim nie doszło do jego podziału w roku 1295.
W herbie miasto otrzymało czarnego książęcego gryfa na złotym polu (gryf
kaszubski) odwróconego w prawo (wg stron heraldycznych), oraz srebrną rybę
jesiotra, już w średniowieczu osobliwość tutejszych jezior.
Zmiana dróg handlowych z Pomorza do Wielkopolski, na skutek przyłączenia w roku
1368 Drahimia do Polski, podcięła nadzieję na gospodarczą pomyślność Szczecinka.
W wyniku podziału księstwa między braci w 1367 roku , Szczecinek przypadł wraz z
okręgiem Warcisławowi V. Księstwo szczecineckie przetrwało do jego śmierci w
1390 roku.
W okresie wojen polsko - krzyżackich, na zamku w Szczecinku odbyły się dwa
zjazdy: w 1409 i 1423 roku. Uczestniczyli w nich książęta pomorscy, mistrzowie
krzyżaccy, a w drugim także Eryk I król Danii, Szwecji i Norwegii.
W latach 1581-1592 nasiliły się walki z czarownicami. W tym czasie spalono za
czary prawie 30 osób.
W ciągu pierwszej połowy XVII w. Zamek stanowił oprawę wdowią Gryfitów.
Rezydowała tu księżna Anna Maria, a po niej księżna Jadwiga.
Okres wojny 30-letniej (1618 - 1648) należał do najgorszych w dziejach miasta.
Przemarsze wojsk wszystkich walczących armii, rabunki, napady i wreszcie zaraza
zubożyły niezmiernie ludność miasta. Jedynym jaśniejszym punktem była wówczas
fundacja w 1640 r. Przez księżną Jadwigę jednego z pierwszych na Pomorzu
Zachodnim gimnazjów. Koniec XVIII i wiek XIX to okres względnej prosperity. W
1724 roku utworzono powiat szczecinecki, w 1780 - 84 obniżono znacznie wody
jezior Wielimie i Trzesiecko, odsłaniając wiele gruntów. Szczecinek otrzymał
połączenie kolejowe z innymi miastami, zaczął się rozwijać przemysł, a liczba
ludności wzrastać.
Wojny napoleońskie na krótko zakłóciły ten pomyślny rozwój . Szczecinek w lutym
1807 roku zajęły wojska generała Łubieńskiego. W ciągu następnych lat
kwaterowały tu dziesiątki tysięcy żołnierzy. Katastrofa Wielkiej Armii i jej
odwrót spod Moskwy miały swój szczecinecki finał. W liku zbiorowych mogiłach
pochowano tu ponad 100 żołnierzy zmarłych z zimna i wyczerpania.
W okresie międzywojennym miasto stało się znanym i popularnym ośrodkiem
turystycznym, do czego w dużym stopniu przyczyniły się uroczyste obchody 600
lecia Szczecinka. W czasach hitlerowskich wzniesiono w mieście dwa duże
kompleksy koszar i system umocnień Wału Pomorskiego na zachód od miasta. Stąd we
wrześniu 1939 roku ruszył na Polskę Korpus Pancerny gen. H. Guderiana. Miasto
zostało zdobyte 27 lutego 1945 roku (a nie jak do niedawna sądzono 28 lutego)
przez oddziały 32 Dyw. Kaw. Gwardii pod dowództwem generała J. P. Kałużnego, po
krótkiej jednodniowej walce.
Zdobyte miasto tylko w niewielkim stopniu zostało zniszczone. W wyniku wojny
cała jego dotychczasowa ludność została przesiedlona do Niemiec (m.in. w okolice
Eutin), a jej miejsce zajęli emigranci zza Buga i z Polski centralnej.
Zabytki
Zamek Książąt Pomorskich - początkowo stał na wyspie jeziora Trzesiecko, lecz
obniżeniu poziomu wód znalazł się na półwyspie. Południowe skrzydło zamku
pochodzi z I połowy XIV wieku i zbudowane zostało w miejscu wcześniejszego
grodziska słowiańskiego
neogotycki kościół Mariacki - znajdują się w nim elementy wystroju
(nieistniejącego ) kościoła św. Mikołaja : XVII-wieczne żyrandole i epitafium
nagrobne Doroty Westregen z 1621 roku. Uwagę przyciągają przepiękne witraże.
wieża św. Mikołaja z XVI wieku - obecnie siedziba Muzeum Regionalnego, wcześniej
wieża kościelna.
Ratusz z XIX wieku - neogotycki z elementami romańskimi.
Budynek dawnego gimnazjum z XIX w.
"Dom dyrektorów" z XIX wieku - wybudowany dla potrzeb gimnazjum.
Park miejski położony wzdłuż jeziora Trzesiecko . W najważniejszej swej części
założony został w latach 1875 -1903 na terenie wcześniej zalewanym przez wody
jeziora. Najstarsza część parku znajduje się w pobliżu Zamku Książąt Pomorskich.
Park jest duży i rozciąga się wzdłuż całej długości miasta. Jest w nim ok.2 tys.
drzew liczących ponad 100 lat. Do najcenniejszych okazów należą 150-letnie dęby
szypułkowe. Obok drzew powszechnie spotykanych występują też liczne drzewa
egzotyczne: grujecznik japoński, smerk kłujący, sosna wejmutka, daglezja, tuja,
jodła żywozielona, cyprysik, choina kanadyjska. Park ten wzbudzał zawsze podziw,
pod wpływem jego uroku niemiecki kompozytor Richard Strauss napisał operę "Daphne" w 1934 r.
"Wzgórze Świątki" "Marientron" - miejsce wczesnośredniowiecznego kultu
pogańskiego. W 1356 roku książęta zachodniopomorscy Bogusław V , Warcisław V i
Barnim IV ufundowali klasztor augustianów eremitów - Marientron, który stał aż
do roku 1534. Od chwili zatwierdzenia na terenie Szczecinka luteranizmu
klasztor popadł w ruinę i został rozebrany. W czasie zarazy w 1361 roku w
klasztorze tym znalazła schronienie a także pochówek córka Kazimierza Wielkiego
księżna Elżbieta . Na początku lat 60. XX wieku na wzgórzu prowadzone były prace
archeologiczne, w czasie których odkryto kryptę z grobem księżnej.
Położenie geograficzne
53.7170 N
16.7000 E
Miasta partnerskie
Bergen op Zoom (Holandia)
Neustrelitz (Niemcy)
Noyelles sous Lens (Francja)
Söderhamn (Szwecja)
źródło: wikipedia.org