Szczecinecki Portal Historyczny im. Karla Tuempla Szczecinek.org. ZAPRASZA.
      Menu

      Polecamy

      Historyczna TopLista

Strony historyczne

      Rys historyczny
Szczecinek

SZCZECINEK - (niem. Neustettin, łac. Nova Stetin) - miasto powiatowe położone w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim we wschodniej części Pojezierza Drawskiego, ok. 41 tys. mieszkańców. Główną atrakcją turystyczną Szczecinka jest jego położenie pomiędzy dwoma jeziorami: Trzesieckim, wzdłuż którego rozciąga się zabytkowy park miejski i Wielimiem. Miasto jest członkiem Związku Miast Polskich, Komunalnego Związku Celowego Gmin Pomorza Zachodniego "Pomerania" oraz Stowarzyszenia Gmin Pojezierza Drawskiego.

We wczesnym średniowieczu na Wzgórzu Przemysława (zwanym też Wzgórzem Bismarcka) istniało grodzisko obronne. Dwa inne grodziska "Trzesieka" i "Zamek" położone były nad brzegiem jeziora. Wszystkie one uległy zniszczeniu na początku XII w., być może w okresie walk Bolesława Krzywoustego o Pomorze.
Przełom XIII / XIV wieku to na Pomorzu czas bezwzględnej ekspansji Brandenburgii. Dla przeciwstawienia się jej książę wołogoski Warcisław IV w roku 1310 założył miasto Nowy Szczecin - dziś Szczecinek. Miasto powstało na południe od istniejącej już osady rybackiej Kiecz położonej u brzegów jeziora Wielimie. Teren przeznaczony na lokację był wybitnie obronny, otoczony wodami dwóch jezior, rzekami i bagnami.

Nazwa miasta Nowy Szczecin wyraźnie nawiązywała do Szczecina, stolicy całego księstwa pomorskiego, zanim nie doszło do jego podziału w roku 1295.

W herbie miasto otrzymało czarnego książęcego gryfa na złotym polu (gryf kaszubski) odwróconego w prawo (wg stron heraldycznych), oraz srebrną rybę jesiotra, już w średniowieczu osobliwość tutejszych jezior.

Zmiana dróg handlowych z Pomorza do Wielkopolski, na skutek przyłączenia w roku 1368 Drahimia do Polski, podcięła nadzieję na gospodarczą pomyślność Szczecinka.

W wyniku podziału księstwa między braci w 1367 roku , Szczecinek przypadł wraz z okręgiem Warcisławowi V. Księstwo szczecineckie przetrwało do jego śmierci w 1390 roku.

W okresie wojen polsko - krzyżackich, na zamku w Szczecinku odbyły się dwa zjazdy: w 1409 i 1423 roku. Uczestniczyli w nich książęta pomorscy, mistrzowie krzyżaccy, a w drugim także Eryk I król Danii, Szwecji i Norwegii.

W latach 1581-1592 nasiliły się walki z czarownicami. W tym czasie spalono za czary prawie 30 osób.

W ciągu pierwszej połowy XVII w. Zamek stanowił oprawę wdowią Gryfitów. Rezydowała tu księżna Anna Maria, a po niej księżna Jadwiga.

Okres wojny 30-letniej (1618 - 1648) należał do najgorszych w dziejach miasta. Przemarsze wojsk wszystkich walczących armii, rabunki, napady i wreszcie zaraza zubożyły niezmiernie ludność miasta. Jedynym jaśniejszym punktem była wówczas fundacja w 1640 r. Przez księżną Jadwigę jednego z pierwszych na Pomorzu Zachodnim gimnazjów. Koniec XVIII i wiek XIX to okres względnej prosperity. W 1724 roku utworzono powiat szczecinecki, w 1780 - 84 obniżono znacznie wody jezior Wielimie i Trzesiecko, odsłaniając wiele gruntów. Szczecinek otrzymał połączenie kolejowe z innymi miastami, zaczął się rozwijać przemysł, a liczba ludności wzrastać.

Wojny napoleońskie na krótko zakłóciły ten pomyślny rozwój . Szczecinek w lutym 1807 roku zajęły wojska generała Łubieńskiego. W ciągu następnych lat kwaterowały tu dziesiątki tysięcy żołnierzy. Katastrofa Wielkiej Armii i jej odwrót spod Moskwy miały swój szczecinecki finał. W liku zbiorowych mogiłach pochowano tu ponad 100 żołnierzy zmarłych z zimna i wyczerpania.

W okresie międzywojennym miasto stało się znanym i popularnym ośrodkiem turystycznym, do czego w dużym stopniu przyczyniły się uroczyste obchody 600 lecia Szczecinka. W czasach hitlerowskich wzniesiono w mieście dwa duże kompleksy koszar i system umocnień Wału Pomorskiego na zachód od miasta. Stąd we wrześniu 1939 roku ruszył na Polskę Korpus Pancerny gen. H. Guderiana. Miasto zostało zdobyte 27 lutego 1945 roku (a nie jak do niedawna sądzono 28 lutego) przez oddziały 32 Dyw. Kaw. Gwardii pod dowództwem generała J. P. Kałużnego, po krótkiej jednodniowej walce.

Zdobyte miasto tylko w niewielkim stopniu zostało zniszczone. W wyniku wojny cała jego dotychczasowa ludność została przesiedlona do Niemiec (m.in. w okolice Eutin), a jej miejsce zajęli emigranci zza Buga i z Polski centralnej.


Zabytki


Zamek Książąt Pomorskich - początkowo stał na wyspie jeziora Trzesiecko, lecz obniżeniu poziomu wód znalazł się na półwyspie. Południowe skrzydło zamku pochodzi z I połowy XIV wieku i zbudowane zostało w miejscu wcześniejszego grodziska słowiańskiego
neogotycki kościół Mariacki - znajdują się w nim elementy wystroju (nieistniejącego ) kościoła św. Mikołaja : XVII-wieczne żyrandole i epitafium nagrobne Doroty Westregen z 1621 roku. Uwagę przyciągają przepiękne witraże.
wieża św. Mikołaja z XVI wieku - obecnie siedziba Muzeum Regionalnego, wcześniej wieża kościelna.
Ratusz z XIX wieku - neogotycki z elementami romańskimi.
Budynek dawnego gimnazjum z XIX w.
"Dom dyrektorów" z XIX wieku - wybudowany dla potrzeb gimnazjum.
Park miejski położony wzdłuż jeziora Trzesiecko . W najważniejszej swej części założony został w latach 1875 -1903 na terenie wcześniej zalewanym przez wody jeziora. Najstarsza część parku znajduje się w pobliżu Zamku Książąt Pomorskich. Park jest duży i rozciąga się wzdłuż całej długości miasta. Jest w nim ok.2 tys. drzew liczących ponad 100 lat. Do najcenniejszych okazów należą 150-letnie dęby szypułkowe. Obok drzew powszechnie spotykanych występują też liczne drzewa egzotyczne: grujecznik japoński, smerk kłujący, sosna wejmutka, daglezja, tuja, jodła żywozielona, cyprysik, choina kanadyjska. Park ten wzbudzał zawsze podziw, pod wpływem jego uroku niemiecki kompozytor Richard Strauss napisał operę "Daphne" w 1934 r.
"Wzgórze Świątki" "Marientron" - miejsce wczesnośredniowiecznego kultu pogańskiego. W 1356 roku książęta zachodniopomorscy Bogusław V , Warcisław V i Barnim IV ufundowali klasztor augustianów eremitów - Marientron, który stał aż do roku 1534. Od chwili zatwierdzenia na terenie Szczecinka luteranizmu klasztor popadł w ruinę i został rozebrany. W czasie zarazy w 1361 roku w klasztorze tym znalazła schronienie a także pochówek córka Kazimierza Wielkiego księżna Elżbieta . Na początku lat 60. XX wieku na wzgórzu prowadzone były prace archeologiczne, w czasie których odkryto kryptę z grobem księżnej.


Położenie geograficzne
53.7170 N
16.7000 E


Miasta partnerskie
Bergen op Zoom (Holandia)

Neustrelitz (Niemcy)

Noyelles sous Lens (Francja)

Söderhamn (Szwecja)



źródło: wikipedia.org