Nowa odsłona walki Hiszpanii o podwodny skarb szacowany na pięćset milionów dolarów rozpoczyna się dziś w sądzie na Florydzie w Stanach Zjednoczonych.
Hiszpański rząd twierdzi, że pięćset tysięcy złotych i srebrnych monet, wydobytych w ubiegłym roku z Atlantyku u wybrzeży Hiszpanii przez amerykańską spółkę poszukiwawczą Odyssey Marine Exploration, pochodzi z okrętu, który zatonął podczas morskiej bitwy w dziewiętnastym wieku. Hiszpania żąda zwrotu całości skarbu, lecz spółka Odyssey twierdzi, że władze w Madrycie mogą nie mieć do niego praw.
Prawnicy reprezentujący obie strony mają dziś przedstawić w amerykańskim sądzie federalnym w Tampie na Florydzie swoje argumenty. Sprawa o prawa do skarbu rozpoczęła się w ubiegłym roku, po tym jak spółka Odyssey znalazła skarb, przewiozła go z Gibraltaru na Florydę i dopiero wówczas ujawniła znalezisko. Przedstawiciele spółki podkreślali, że nie jest jasne w jaki sposób tak ogromna ilość monet znalazła się na dnie morza. Odyssey odmówiła ujawnienia miejsca gdzie dokładnie znaleziono skarb, zasłaniając się względami bezpieczeństwa. Tajemniczo nazwała to miejsce "Czarnym Łabędziem". Jednak podczas niedawnej konferencji w Madrycie przedstawiciele hiszpańskiego rządu stwierdzili, że wcale nie jest to aż tak skomplikowane. „Tajemnica została rozwiązana. Posługując się wieloma metodami by ukryć swoje działania Odyssey Marine Exploration ogołociło wrak okrętu hiszpańskiej marynarki wojennej Nuestra Senora de las Mercedes ze znajdujących się na jego pokładzie monet i innych przedmiotów. Mamy dokumentację wskazującą, że monety i inne artefakty zabrane przez Odyssey znajdowały się na pokładzie Mercedes”, oświadczył James Goold, amerykański prawnik reprezentujący Hiszpanię.
Nuestra Senora de las Mercedes był fregatą z trzydziestoma czterema działami – takie okręty były wówczas bardzo popularne w hiszpańskiej marynarce wojennej. Jak wynika z dokumentów złożonych przez hiszpańskie władze w sądzie na Florydzie Mercedes wypłynął z Peru, zatrzymał się w Urugwaju, i zatonął dzień drogi od Hiszpanii, gdy wraz z towarzyszącymi mu statkami został zaatakowany przez okręty brytyjskiej floty w październiku 1804 roku. Podczas morskiej bitwy jaka rozegrała się u wybrzeży Portugalii jeden z pocisków uderzył w magazyn prochu i Mercedes eksplodował. Zatonął wraz z całym ładunkiem oraz dwustu osobami na pokładzie – marynarzami i cywilami.
Hiszpania oskarża Odyssey o splądrowanie wraku hiszpańskiej fregaty, który stał się podwodnym cmentarzem. Jednak przedstawiciele amerykańskiej spółki twierdzą, że nie ma żadnej pewności, że monety pochodzą z Mercedes, a już z całą pewnością nie pochodzą z okrętu który zatonął wraz z załogą i stał się podwodnym cmentarzem. „By móc mówić o podwodnym cmentarzu w danym miejscu musi się znajdować wrak okrętu i ludzkie szczątki. W miejscu gdzie znaleźliśmy monety nic takiego nie było”, powiedział CNN współzałożyciel spółki Odyssey Greg Stemm. Zaprosił też hiszpańskich ekspertów by przyłączyli się do śledztwa prowadzonego przez Odyssey. Hiszpania twierdzi jednak, że widziała dowody. Wysłała niedawno ekipę ekspertów, w tym rządowego archeologa morskiego i znawcę monet, na Florydę by zbadali znaleziony w Atlantyku skarb. Specjaliści ci ujawnili podczas konferencji prasowej w Madrycie, że skarb zawiera między monety wybite w 1803 roku w Limie w Peru, które było wówczas hiszpańską kolonią.
Stemm powiedział CNN że większość z pół miliona monet jest srebrnych; złote stanowią znikomą część skarbu. Hiszpańscy eksperci podkreślają, że widzieli tylko niewielką część znaleziska, i pragną kontynuować badania. - Nie chodzi nam o złoto. Chodzi o historię, pamięć i szacunek dla miejsca, które stało się podwodnym cmentarzem naszych rodaków - powiedział CNN Guillermo Corral Van Damme z hiszpańskiego ministerstwa kultury. Stemm podważa jednak te argumenty mówiąc: „jeśli rzeczywiście nie chodzi im o pieniądze, to chętnie zatrzymamy wszystkie monety, a w zamian przeprowadzimy za darmo podwodne badania archeologiczne dla Hiszpanii, jeśli okaże się, że faktycznie ma jakieś prawa do znaleziska”. Całą sprawę równie uważnie śledzi rząd Peru. Według doniesień mediów niektórzy przedstawiciele władz w Limie nie wykluczają, że Peru również może mieć prawa do skarbu, jeśli okaże się, że jego część rzeczywiście pochodzi z tego kraju. Jose Jimenez z hiszpańskiego ministerstwa kultury podkreśla, że Hiszpania skłonna jest podzielić się skarbem z Peru, ale nie w sensie finansowym, lecz raczej ze względu na wspólne dziedzictwo kulturowe.
Odyssey przyznaje, że monety faktycznie mogą pochodzić z hiszpańskiej fregaty Mercedes, powiedziała CNN prawniczka Odyssey Melinda MacConnel. Jej zdaniem jednak, nawet jeśli zostanie to udowodnione, to nie znaczy, że Hiszpania ma automatycznie prawa do skarbu, gdyż fregata, w momencie gdy zatonęła, nie miała prawnego statusu „suwerennego nietykalnego okrętu”. „Statek nie wypełniał wówczas żadnej misji wojskowej. W momencie zatonięcia przewoził raczej prywatny dobytek”, argumentuje McConnel. Goold, amerykański prawnik reprezentujący Hiszpanię, zwraca jednak uwagę, że „cała sprawa nabrała rozgłosu ze względu na sztuczną otoczkę tajemnicy jaką wokół niej stworzono, i ze względu na ogromną ilość złota i srebra zabranego ze statku, jednak prawo jest w takich sytuacjach jasne. Okręt marynarki wojennej to okręt marynarki wojennej. To własność rządu danego państwa, podlegający jego całkowitej i wyłącznej kontroli”, podkreśla Goold. Dodaje, że prowadził już podobne sprawy, zawsze wygrywał, i tym razem nie spodziewa się innego wyniku. Dzisiejsze przesłuchanie przed sądem w Tampie na Florydzie z pewnością nie będzie ostatnią odsłoną walki o skarb.
