Historia linii kolejowych na Pomorzu Zach.
Posted: 08 Mar 2007, 13:25
Początki kolei na Pomorzu Zachodnim.
15 śierpnia 1843 r. na dworzec w Szczecinie wjechał pierwszy pociąg parowy linią kolejową zbudowaną z Berlina.Narodziny transportu kolejowego zawdzięcza się połączeniu dwóch podstawowych elementów,które wykształciły się niezależnie:toru kolejowego i lokomotywy parowej.
Pierwszymi konstrukcjami toru były pasy drewniane lub kamienne z wykutymi rowkami,tworzącymi koleiny dla kół wozów.Szybki rozwój przemysłowy Szczecina rozpoczął się w pierwszej połowie XIXw. W historii budowy i rozwoju koleii na Pomorzu zachodnim można wyróżnić 5 etapów,biorąc pod uwagę takie kryteria jak:znaczenie linii kolejowych(pierwszo-,drugo-,trzeciorzędne),warunki techniczne oraz sposoby finansowania ich budowy, a mianowicie
Pierwszy-od1848
Drugi-1849-1870
Trzeci-1871-1879
Czwarty-1880-1891
Piąty-1892-1914
Po 1914r.na Pomorzu zbudowano tylko kilka nowych ,niewielkich odcinków.
ETAP PIERWSZY
Do 1848r.zbudowano następujące linie kolejopwe:Berlin-Szczecin(1843r.),Szczecin-Stargard(1846r.),Stargard-Dobiegniew(1847r.),Dobiegniew-Poznań(1848r.).
Pierwsze linie kolejowe na Pomorzu Zachodnim były dziełem burżuazji szcecińskiej.W Szczecinie powołano z inicjatywy A.Altvatera,redaktora"Borsen Nachrichten der Ostsee" Komitet Budowy Kolei Berlińslo-Szczecińskiej,składający się z 14 osób reprezentujących sfery gospodarcze miasta.Jednym z przedstawicieli Berlina był wielki bankier I.Mendelsohn.Wysokość kapitału zakładowego ustalono na 7.572 tys.marek.Pierwszy projekt budowy linii kolejowej na Pomorzu Zachodnim,łączącej Berlin ze Szczecinem opublikowany został 14 śierpnia 1835r.w jednej ze szczecińskich gazet.Ze względu na brak zezwolenia rządu pruskiego i brak pokrycia finansowego,termin rozpoczęcia trasy kolejowej został odroczony.W 1838r.rząd pruski wydał ustawę o budowie kolei i dopiero na jej podstawie 3 śierpnia 1840r.przystąpiono do realizacji projektu budowy trasy Berlińsko-Szczecińskiej,która w swych założeniach miała połączyć stolice Prus-Berlin z portem szczecińskim.Pierwszy odcinek z Berlina do Eberswalde oddano do użytku 1 śierpnia 1842r.Natomiast całą linię kolejową łączącą Berlin ze Szczecinem(dł.134km),po pokonaniu wielu trudności,uruchomiono 15 śierpnia 1843r.W uroczystości otwarcia linii wziął udział król pruski Fryderyk Wilhelm IV.Dworzec kolejowy(czołowy)w Szczecinie usytuowany został nad Odrą-mniej więcej tam ,gdzie obecnie jest kładka nad torami łącząca ul.Czarnieckiego z ul.Kolumba.Linia kolejowa od Gumieniec biegła przez teren bardzo urozmaicony.Aby zniwelować dosyć dużą róznicę pomiędzy Gumieńcami a Dworcem Głównym poprowadzono ją przez Pomorzany głębokim wykopem,ostatni odcinek był równoległy do Odry.Z dworca doprowadzono jeden tor do nabrzeża przeładunkowego nad Odrą.
Strefy przemysłowo-handlowe Szczecina uznały,że aby zapewnić portowi szczecińskiemu odpowiednią ilość ładunków towarowych należy linię berlińską przedłużyć w kierunku Poznania,jako obszaru ciążącego do portu.W maju 1842r.powstał projekt budowy linii do Stargardu,jako pierwszego etapu.Szczeciński pomysł nie znalazł poparcia w Poznaniu,gdyż tam planowano w tym samym czasie budowę kolei do Głogowa,aby połączyć Poznań z linią Frankfurt n /Odrą-Wrocław.Jednak szczecinianie nie rezygnowali ze swej koncepcji.Krótko po otwarciu kolei Berlińsko-Szczecińskiej powołano Komitet Budowy Kolei Szczecińsko-Stargadzkiej,który uzyskał koncesję na jej budowę 24 lutego 1844r.Jeszcze w trakcie budowy tej lini,2 maja 1845r.powołano analogiczny komitet(Stargadzko-Poznański),mający na celu przedłużenie linii do Poznania.Pierwszy pociąg do Stargardu przyjechał 1 maja 1846r.zaś całą budowę linii do Poznania ukończono w sierpniu 1848r.W latach 1848-49 w wyniku wojen duńsko-niemieckich,Kolej Berlińsko-Szczecińska przeżywa pierwszy kryzys.Dania zablokowała port szczeciński,wskutek czego gwałtownie zmalały dochody czerpane z obrotów towarowych,wzrosły natomiast przewozy wojskowe.Dalszy rozwój kolei na Pomorzu Zachodnim uzależniony był od decyzji rządu pruskiego o budowie linii kolejowej łączącej Berlin z Królewcem i obszarami Prus Wschodnich.Wybór trasy zależał od czynników politycznych i militarnych,a więc musiał uwzględnić odpowiedni przebieg tej linii w stosunku do granicy rosyjskiej.Rozważano wybór jednego z trzech wariantów:
-z Frankfurtu n/Odrą przez Poznań do Bydgoszczy,
-z Kostrzyna przez Gorzów i Bydgoszcz do Grudziądza z odgałęzieniem do Poznania,
-ze Szczecina przez Stargard do Grudziądza z odgałęzieniem do Poznania
15 śierpnia 1843 r. na dworzec w Szczecinie wjechał pierwszy pociąg parowy linią kolejową zbudowaną z Berlina.Narodziny transportu kolejowego zawdzięcza się połączeniu dwóch podstawowych elementów,które wykształciły się niezależnie:toru kolejowego i lokomotywy parowej.
Pierwszymi konstrukcjami toru były pasy drewniane lub kamienne z wykutymi rowkami,tworzącymi koleiny dla kół wozów.Szybki rozwój przemysłowy Szczecina rozpoczął się w pierwszej połowie XIXw. W historii budowy i rozwoju koleii na Pomorzu zachodnim można wyróżnić 5 etapów,biorąc pod uwagę takie kryteria jak:znaczenie linii kolejowych(pierwszo-,drugo-,trzeciorzędne),warunki techniczne oraz sposoby finansowania ich budowy, a mianowicie
Pierwszy-od1848
Drugi-1849-1870
Trzeci-1871-1879
Czwarty-1880-1891
Piąty-1892-1914
Po 1914r.na Pomorzu zbudowano tylko kilka nowych ,niewielkich odcinków.
ETAP PIERWSZY
Do 1848r.zbudowano następujące linie kolejopwe:Berlin-Szczecin(1843r.),Szczecin-Stargard(1846r.),Stargard-Dobiegniew(1847r.),Dobiegniew-Poznań(1848r.).
Pierwsze linie kolejowe na Pomorzu Zachodnim były dziełem burżuazji szcecińskiej.W Szczecinie powołano z inicjatywy A.Altvatera,redaktora"Borsen Nachrichten der Ostsee" Komitet Budowy Kolei Berlińslo-Szczecińskiej,składający się z 14 osób reprezentujących sfery gospodarcze miasta.Jednym z przedstawicieli Berlina był wielki bankier I.Mendelsohn.Wysokość kapitału zakładowego ustalono na 7.572 tys.marek.Pierwszy projekt budowy linii kolejowej na Pomorzu Zachodnim,łączącej Berlin ze Szczecinem opublikowany został 14 śierpnia 1835r.w jednej ze szczecińskich gazet.Ze względu na brak zezwolenia rządu pruskiego i brak pokrycia finansowego,termin rozpoczęcia trasy kolejowej został odroczony.W 1838r.rząd pruski wydał ustawę o budowie kolei i dopiero na jej podstawie 3 śierpnia 1840r.przystąpiono do realizacji projektu budowy trasy Berlińsko-Szczecińskiej,która w swych założeniach miała połączyć stolice Prus-Berlin z portem szczecińskim.Pierwszy odcinek z Berlina do Eberswalde oddano do użytku 1 śierpnia 1842r.Natomiast całą linię kolejową łączącą Berlin ze Szczecinem(dł.134km),po pokonaniu wielu trudności,uruchomiono 15 śierpnia 1843r.W uroczystości otwarcia linii wziął udział król pruski Fryderyk Wilhelm IV.Dworzec kolejowy(czołowy)w Szczecinie usytuowany został nad Odrą-mniej więcej tam ,gdzie obecnie jest kładka nad torami łącząca ul.Czarnieckiego z ul.Kolumba.Linia kolejowa od Gumieniec biegła przez teren bardzo urozmaicony.Aby zniwelować dosyć dużą róznicę pomiędzy Gumieńcami a Dworcem Głównym poprowadzono ją przez Pomorzany głębokim wykopem,ostatni odcinek był równoległy do Odry.Z dworca doprowadzono jeden tor do nabrzeża przeładunkowego nad Odrą.
Strefy przemysłowo-handlowe Szczecina uznały,że aby zapewnić portowi szczecińskiemu odpowiednią ilość ładunków towarowych należy linię berlińską przedłużyć w kierunku Poznania,jako obszaru ciążącego do portu.W maju 1842r.powstał projekt budowy linii do Stargardu,jako pierwszego etapu.Szczeciński pomysł nie znalazł poparcia w Poznaniu,gdyż tam planowano w tym samym czasie budowę kolei do Głogowa,aby połączyć Poznań z linią Frankfurt n /Odrą-Wrocław.Jednak szczecinianie nie rezygnowali ze swej koncepcji.Krótko po otwarciu kolei Berlińsko-Szczecińskiej powołano Komitet Budowy Kolei Szczecińsko-Stargadzkiej,który uzyskał koncesję na jej budowę 24 lutego 1844r.Jeszcze w trakcie budowy tej lini,2 maja 1845r.powołano analogiczny komitet(Stargadzko-Poznański),mający na celu przedłużenie linii do Poznania.Pierwszy pociąg do Stargardu przyjechał 1 maja 1846r.zaś całą budowę linii do Poznania ukończono w sierpniu 1848r.W latach 1848-49 w wyniku wojen duńsko-niemieckich,Kolej Berlińsko-Szczecińska przeżywa pierwszy kryzys.Dania zablokowała port szczeciński,wskutek czego gwałtownie zmalały dochody czerpane z obrotów towarowych,wzrosły natomiast przewozy wojskowe.Dalszy rozwój kolei na Pomorzu Zachodnim uzależniony był od decyzji rządu pruskiego o budowie linii kolejowej łączącej Berlin z Królewcem i obszarami Prus Wschodnich.Wybór trasy zależał od czynników politycznych i militarnych,a więc musiał uwzględnić odpowiedni przebieg tej linii w stosunku do granicy rosyjskiej.Rozważano wybór jednego z trzech wariantów:
-z Frankfurtu n/Odrą przez Poznań do Bydgoszczy,
-z Kostrzyna przez Gorzów i Bydgoszcz do Grudziądza z odgałęzieniem do Poznania,
-ze Szczecina przez Stargard do Grudziądza z odgałęzieniem do Poznania