Historia linii kolejowych na Pomorzu Zach.

Tematy o okolicach Szczecinka oraz innych pomorskich miastach.
GIZIO

Post by GIZIO »

Władze wojskowe ze względów strstegicznych zabiegały o wybudowanie mostów kolejowych o trwałej konstrukcji oraz wzniesienie na Odrze drugiego mostu przeznaczonego w wypadku mobilizacji,wyłącznie dla transportu wojskowego.Plany te zostały zrealizowane dopiero w 1923r.,po zakończeniu I wojny światowej.
Już na początku lat 70-tych XIXw.pojawiła się w Prusach idea budowy tanich linii kolejowych o znaczeniu lokalnym.Popierał ją kanclerz Otto Bismarck,przekładając nadprezydentowi prowincji pomorskiej plan budowy kolei o znaczeniu lokalnym mających obsługiwać zaplecze rolnicze.Pomysł ten nie znalazł poparcia w prowincji,ponieważ obawiano się obciążenia kosztami budowy budżetów samorządowych.Dopiero w latach osiemdziesiątych,gdy zaczęto klasyfikować poszczególne linie według znaczenia na pierwszo i drugo rzędne.Linie drugorzędne,o mniejszym obciążeniu,mogły być budowane jako posiadające niższe parametry eksploatacyjne.Tym samym koszty ich budowy i użytkowania były mniejsze.Przyjęta w marcu 1880r.ustawa o budowie kilku kolei drugorzędnych zawierała też zasady udzielania przez państwo pomocy finansowej.Wyspecjalizowane przedsiębiorstwa budowy kolei pojawiły się w Prusach już w latach 60-tych.Były to przedewszystkim przedsiębiorstwa angielskie,które brały jednocześnie udział w finansowaniu budowy.Do najprężniejszych firm w tym czasie należała pomorska spółka F.Lenza,który pochodził z Redła w powiecie nowogrodzkim.Po ukończeniu prowincjonalnej szkoły w Szczecinie pracował w latach 1872-76 u przedsiębiorcy kolejowego Feuerloha.Uczestniczył m.in.w budowie linii Angermunde-Freienwalde,Ustka-Słupsk-Kępice.Zgromadził znaczny majątek i cieszył się zaufaniem banku W.Schlutow,a.Zbudowana w 1882r.w wersji oszczędnej,jako kolej drugorzędna linia Dąbie-Kołobrzeg,była realizacją projektu linii,który miał być w latach 50-tych XIXw.konkurencyjny dla linii Stargard-Koszalin(Kołobrzeg).W 1899r.została ona przedłużona do Koszalina.Do linii kolejowej z Dąbia do Kołobrzegu powołane zostało prywatne towarzystwo akcyjne:Kolej Dąbsko-Kołobrzeska(Altdamm-Kolberg Eisenbahn).Komitet założycielski tworzyli landraci z Nowogardu,Reska,Gryfic,burmistrzowie z Gryfic i Trzebiatowa,Kołobrzegu,właściciel młyna z Płotów.Kapitał zakładowy dla budowy tej kolei wynosił 6,3 mln marek w akcjach.Udział państwa wynosił 2200 akcji,prowincji 1631 akcji,powiatów 800 akcji ,miast prowincji 990 akcji.Akcje przejęły także przedsiębiorstwa handlowe i przemysłowe.Towarzystwo akcyjne Kolei Dąbsko-Kołobrzeska dysponujace kapitałem 6,3 mln marek,koncesję na budowę linii otrzymało w 1880r.Budowaną linię spółka oddała do eksploatacji:w styczniu 1882r.uruchomiono odcinek Dąbie-Płoty,następnie odcinek do Gryfic i kolejno do Kołobrzegu.W następnym roku linię przekazano w dzierżawę firmie Lenz i S-ka,ale już 1 kwietnia 1883r.została upaństwowiona.Władze państwowe sfinansowały we własnym zakresie linię z Goleniowa do Kamienia Pomorskiego. .....C.D.N
GIZIO

Post by GIZIO »

Dla świętego spokoju,bo widzę.......... :evil: :evil: :evil:


ARTYKUŁ POCHODZI
Z ZESZYTÓW "WĘDROWIEC ZACHODNIOPOMORSKI"

Teraz lepiej. :twisted: Pozdro. 8)
User avatar
bronx
Site Admin
Posts: 5471
Joined: 25 Feb 2005, 10:18
Location: Nstn in Pomm.
Contact:

Post by bronx »

no zdecydowanie, i tak trzymać, oczywiście zawsze jeżeli jest to mozliwe,
GIZIO

Post by GIZIO »

Budową linii Stargard-Myślibórz-Kostrzyn(a wytyczona trasa przebiegała przez środek tzw.trójkąta,którego wierzchołkami były Szczecin,Kostrzyn,Krzyż)zajmowało się prywatne towarzystwo akcyjne Kolej Stargardzko-Kostrzyńska(Stargard-Kustriner Eisenbahn).Linię dł.98 km oddało do użytku w 1882 r.Ta jednotorowa linia znacznie skracała połączenie z Berlina do Stargardu,pozwalała na ominięcie węzła szczecińskiego,łączyła magistrale:Kolei Berlińsko-Szczecińskiej,Centralnej Kolei Pomorskiej,Przedniej Kolei Pomorskiej i Kolei Wschodniej(Berlin-Kostrzyn-Krzyż-bydgoszcz-Tczew) i bardzo szybko zyskałana znaczeniu.Towarzystwo to zbudowało jeszcze linie:Choszczno-Barlinek(30 km),uruchomioną w 1898 r.,oraz Godków-Pyrzyce(47 km),uruchomioną w 1899 r.Łącznik pomiędzy Barlinkiem a Głazowem(19 km) wybudowało w 1883 r.nowe towarzystwo o nazwie Kolej Barlinek-Głazów,na podstawie koncesji z 30 lipca 1883r.Linie Kolei Stargardzko-Kostrzyńskiej(liczącej łącznie 175 km jednotorowych linii) zostały upaństwowione w 1903 r. i włączone do sieci kolei państwowych administrowanych przez Dyrekcję Kolei w Bydgoszczy.
Linię łączącą Choszczno z Kaliszem Pomorskim przez Drawno otwarto 1.8.1895 r.Tymczasem we wschodniej,najuboższej części Pomorza Zachodniego,wybudowano jedynie linię Korzybie-Bytów(1884r.),zaś w południowej części linię Piła-Wałcz-Kalisz Pomorski(1886r.),który uzyskał połączenie z wcześniej oddaną linią z Choszczna.Budowało je państwo przy finansowym udziale powiatów.Udział powiatów i miast zainteresowanych daną linią kolejową budowaną przez państwo lub towarzystwo akcyjne polegał na nieodpłatnym przekazywaniu ziemi pod linię,przejęciu części akcji,przyjęciu gwarancji dla części lub całości akcji.Stanowiło to znaczne obciążenie dla budżetów samorządów lokalnych.
W wyniku bardzo dynamicznego rozwoju sieci kolejowej po 1870 r.prawie wszystkie miasta powiatowe na Pomorzu uzyskały połączenia kolejowe.
Upaństwowionymi liniami kolejowymi na Pomorzu zarządzała Dyrekcja Kolei w Szczecinie(15.12.1884 r.),natomiast rolę koordynatora dla pozostałych linii (prywatnych) sprawowała Prywatna Dyrekcja zwana Dyrektorium.

ETAP PIĄTY LATA 1892-1914 ..........C.D.N
GIZIO

Post by GIZIO »

Czy wiecie,że o ówczesnym tempie(czyli w XIXw.) rozwoju kolei świadczy przyrost długości linii na świecie.Pierwsze 100 tys.km wybudowano już po 34 latach od wynalezienia kolei(do 1859 r.),następne 100 tys.km zbudowano w ciągu zaledwie 11 lat, tj. do 1870 r.Natomiast pierwsze 500 tys.km linii kolejowych powstało w ciągu 57 lat,drugie 500 tys.km zaś w 23 lata.
GIZIO

Post by GIZIO »

ETAP PIĄTY LATA 1892-1914

W tym okresie na Pomorzu budowano już tylko niewielkie odcinki linii kolejowych(trzeciorzędnych),łączniki pomiędzy poszczególnymi liniami,drugie tory,rozbudowywano stacje kolejowe i bocznice do zakładów przemysłowych.Na tym etapie rozpoczęto budowę linii wąskotorowych.
Zrealizowany został do końca projekt tak ważnej linii łączącej bezpośrednio port szczeciński ze Świnoujściem.Odcinek z Wysokiej Kamieńskiej do Wolina władze państwowe budowały we własnym zakresie(oddany w 1892r.),Wolin-Międzyzdroje w 1899r.i ostatni odcinek do Świnoujścia(prawobrzeżnego)w 1900r.Państwo wydzierżawiło w 1892r.od Spółki Dąbsko-Kołobrzeskiej na okres 10 lat odcinek linii kolejowej Szczecin Dąbie-Goleniów.W 1902r.po wygaśnięciu umowy o dzierżawę nastąpioło upaństwowienie tego odcinka.Linia ta miała przede wszystkim znaczenie dla przewozów osobowych do nadmorskich miejscowości letniskowo-wypoczynkowych.Świnoujście uzyskało drugie połączenie-od zachodu-linią przez Heringsdorf,Wolgast do połączenia w Zussow z linią Pasewalk-Anklam-Greifswald w 1894r.
Koleje Dąbie-Kołobrzeg zdudowały linię Koszalin-Kołobrzeg(1899r.),wzdłuż brzegu morskiego,krótszą od dotychczasowego połączenia przez Białogard.Uzupełnione zostały połączenia kolejowe szczególnie we wschodniej części rejencji koszalińskiej i połączenia tego obszaru z sąsiednimi prowincjami.M.in.Grzmiąca-Połczyn Zdrój-Świdwin ,Kalisz Pom-Wierzchowo-Złocieniec-Połczyn Zdrój,Wałcz-Wierzchowo,Czplinek-Jastrowie,Bytów-Miastko.
Wśród motywów budowy nowych linii czy odcinków,oprócz czysto ekonomicznych,były także argumenty polityczne.Jedni uważali,że rozwój komunikacji,w tym także budowa kolei miały służyć umocnieniu niemczyzny we wschodniej części rejencji koszalińskiej.Przeciwnicy budowy zaś szermowali argumentami,że łatwiejsze przemieszczanie się ludności przyczyni się do spolonizowania tych terenów.
Dla tego okresu charakterystyczna była budowa kolei powiatowych i wąskotorowych,nazywanymi"małymi kolejkami".W 1892r.wydana została ustawa o zasadach budowy kolejek,a w 1895r.państwo ustaliło zasady finansowania.Budowa ich była tańsza niż kolei drugorzędnych.Zakładano,że kolejki w przeciwieństwie do szos,pokryją koszty eksploatacji,a nawet staną się źródłem dochodów.W ten sposób miały zostać odciążone budżety samorządów likalnych.Stosunek kosztów transportu kolejkami,szosami i drogami wynosił 1:4:8 na korzyść kolejek.Zadaniem kolejek był dowóz i odwóz ładunków do/z linii wyższego rzędu,obsługa rolnictwa na obszarze powiatu.Na pomorzu powstała cała sieć kolejek wąskotorowych,budowano je w najbardziej rozwiniętych gospodarczo powiatach:gryfickim,koszalińskim,reskim,słupskim zaś w szczecineckim,miasteckim,bytowskim w ogóle ich nie budowano.
Gryfińska Kolej Powiatowa(Greifenhagener Bahnen)obejmowała sieć kolei.........C.D.N
User avatar
RychO
Posts: 13
Joined: 03 Mar 2007, 18:18
Location: Szczecin -Kozacka Góra
Contact:

Post by RychO »

A w czasie I WS i później do 1945?
http://rybacy.org/" onclick="window.open(this.href);return false;
GIZIO

Post by GIZIO »

Serwo

Rycho jutro siadam i odrabiam zaległe lekcje. :wink: Trochę cierpliwości. :twisted: Pozdro. 8)
GIZIO

Post by GIZIO »

Serwo

Rycho mam nadzieję,że nie dostanę opier...... :twisted: :wink: Już biorę się za robotę.


Gryfińska Kolej Powiatowa obejmowała sieć kolei normalnotorowych o długości 74,5 km.Pierwszą linią tej kolei był odcinek Gryfino-Chwarstnica-Swobnica(33,5 km)i odcinek Chwarstnica-Szczecin Zdroje(38,1km),które oddano do ruchu w 1895r.Odcinek Chwarstnica-Pyrzyce(22,3 km)budowany wspólnie z Kolejką Pyrzycką uruchomiono w 1898r.Kolej Gryfińska miała własną bocznicę do portu w Gryfinie(1,5 km),którą uruchomiono równocześnie z pierwszą linią. Kolejka była eksploatowana przez przedsiębiorstwo Kolejki Pomorskie z siedzibą w Szczecinie.
Kolejka Pyrzycka(Pyritzer Bahen;1435mm)miała dwie linie o łącznej długości 41,5 km:wspólnie z Kolejką Gryfińską odcinek Pyrzyce-Chwarstnica(22,3 km) i Pyrzyce-Płońsko(19,2 km).Obie linie uruchomiono w 1898r.,linie te były także eksploatowane przez przedsiębiorstwo Kolejki Pomorskie.Kolejka Stobno-Dobra Szczecińska-Glashutte-Nowe Warpno(Randower Bahnen) długości 48,5 km została uruchomiona w 1897r. i eksploatowana przez Kolejki Pomorskie z siedzibą w Szczecinie.W 1945r.w granicach Polski pozostał odcinek Stobno-Dobra Szczecińska-granica państwa (10,2 km) oraz od granicy pod Nowym Warpnem do Nowego Warpna (8 km).Ten pierwszy odcinek -do Dobrej,był eksploatowany do 1973r-potem został zlikwidowany.
Kolejka Krzyż -Człopa-Wałcz(o rozstawie normalnym-1435mm) o długości 60,1 km została otwarta dla ruchu 4 grudnia 1897r.Kolejka była własnością powiatowych władz komunalnych w Wałczu.Obsługę tej linii powierzono spółce akcyjnej z Berlina.Kolejka Strzelce Krajeńskie-Lubiana Pyrzycka.........C.D.N
GIZIO

Post by GIZIO »

Kolejka Strzelce Krajeńskie-Lubiana Pyrzycka (1435 mm) została zbudowana przez spółkę akcyjną z siedzibą w Strzelcach Krajeńskich.Przekazanie do ruchu tej (liczącej 30,2km) linii nastąpilo 15 lipca 1902r.
Kolejka Wałcz-Wierzchowo Pomorskie(1435 mm) budowana przez ponad 2 lata (37,3km) została uruchomiona 10.11.1900r.Kolejka była eksploatowana przez przedsiębiorstwo Kolejki Pomorskie z siedzibą w Szczecinie.
Kolejka Goleniowska(Neugarder Bahnen-leżała na terenie powiatu nowogardzkiego) dysponowała jedną linią normalnotorową Goleniów-Maszewo o długości 20km,(1903 r.) oraz liniami wąskotorowymi,eksploatowane przez Kolejki Pomorskie.
W grudniu 1892r.zakończono budowę linii kolejowej Godków-Siekierki-granica państwa-(Wriezien),a w 1899r.Godków-Trzcińsko-Pyrzyce.Dokończono budowę linii Szczecin-Trzebież(odcinek z Jasienicy-1910r.) W 1906r.zbudowano linię z Kamienia Pomorskiego przez Karnice do Trzebiatowa,dł.39 km,która po drugiej wojnie światowej zdemontowana została jako zdobycz wojenna przez wojska rosyjskie i wysłane do Rosji(obecnie można tylko w terenie odnaleźć jeszcze resztki ziemnych budowli inżynieryjnych).Po 1945r.wiele odcinków linii,drugich torów,urządzeń technicznych i telekomunikacyjnych zostało wywiezionych.W latach 1843-1914 dynamikę rozbudowy sieci kolei normalnotorowej(bez kolejek) w prowincji Pomorze Zachodnie przedstawia następujące zestawienie:
1843 rok 46,6 km
1876 rok 76,6 km
1856 rok 108,6 km
1866 rok 458,2 km
1876 rok 635,3 km
1886 rok 1344,5 km
1896 rok 1574,9 km
1906 rok 2148,8 km
1914 rok 2352,4 km
Podczas pierwszej wojny światowej dodatkowym zadaniem kolei Pomorza Zachodniego były przewozy transportów wojskowych na front wschodni-do Prus Królewskich.Po klęsce wojennej,w wyniku której Niemcy utraciły zagarnięte w czasie rozbiorów polskie ziemie z Gdańskiem,Bydgoszczą i Poznaniem-nastąpiła reorganizacja kolei Szczecińskich.Po 1919r.kolejowy okręg szczeciński objął całe Pomorze Zachodnie oraz część ........C.D.N
GIZIO

Post by GIZIO »

Po 1919r. kolejowy okręg szczeciński objął całe Pomorze Zachodnie oraz część Meklemburgii,Brandenburgii i Marchię Graniczną.W 1923r.wybudowano południową linię towarową,łączącą Szczecin Dąbie z Dworcem Towarowym w Porcie Centralnym,Gumieńcami i Turzynem przez Regalicę,Dziewoklicz,Ustowo,Wzgórze Hetmańskie.Linia ta poprowadzona została na wysokim nasypie przez teren Międzyodrza.Materiał na nasyp wykorzystano z kopanego w tym czasie Kanału Leśnego,który połączył Odrę(Dziewoklicz) z Regalicą(Podjuchy).W 1936r. otwarto przystanek osobowy Dziewoklicz.Powstały także łącznice Podjuchy-Widok i Dziewoklicz-Szczecin Główny przez Pomorzany(obecnie ten ostatni stanowi część magistrali kolejowej Szczecin-Poznań).Docelowo planowano zbudowanie centralnego dworca szczecińskiego w południowo-zachodniej części ówczesnego miasta(okolice d.Fortu Prusy),niestety nie doczekał się zrealizowania.Od 1924r.Dyrekcja Kolei w Szczecinie otrzymała nazwę Państwowej Dyrekcji Kolei.

I to tyle co udało mi się zdobyć na temat historii kolejnictwa na Pomorzu Zachodnim.Pozdro. 8)
GIZIO

Post by GIZIO »

Czy wiecie,że.....

W 1851 r.zostały uruchomione nocne relacje pociągów.Na liniach Kolei Wschodniej przez pewien czas nie pobierano opłat za przejazdy nocą.

W 1853 r.wydzielono w wagonach przedziały dla niepalących.
W pociągach były I,II,II klasy.Cena biletu I klasy była dwukrotnie wyższa od ceny biletu III klasy(np.bilet I klasy w relacji Szczecin-Berlin kosztował 105 srebnych groszy)...

Od 1863 r. w pociągach zostały wprowadzone wagony IV klasy przeznaczone dla najbiedniejszej ludności.
GIZIO

Post by GIZIO »

Serwo

Stary dobry kawałek dotyczący poczekalni PKP.Super polecam.

http://makarena27.wrzuta.pl/audio/cza5OqUddP/

Pozdro. 8)
User avatar
RychO
Posts: 13
Joined: 03 Mar 2007, 18:18
Location: Szczecin -Kozacka Góra
Contact:

Post by RychO »

Dzięki za teksty i końcowy link :D
http://rybacy.org/" onclick="window.open(this.href);return false;
GIZIO

Post by GIZIO »

Serwo

Zawsze do usług. :wink: :lol: Pozdro. 8)
Post Reply