Szczecinek.org

Trafiłem ostatnio na ciekawy materiał związany ziemią szczecinecką , a mianowicie jest to referat w ramach III Warsztatów naukowo-technicznych pod hasłem "Początki i rozwój przemysłu gazowniczego w Polsce" w dniach 28.09-30.09.2012 w Karpaczu przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego i Gazowniczego przy Instytucie Nafty i Gazu w Krakowie.

„Czterdziestolecie budowy pierwszego na świecie gazociągu przesyłowego z rur polietylenowych Wierzchowo – Szczecinek”

Referat dotyczył prac wykonanych w związku z realizacją tego przedsięwzięcia. Pod koniec lat 60-tych w Centralnym Laboratorium Gazownictwa (CLG) w Warszawie w Pracowni Materiałów Pomocniczych i Zastępczych, którą kierował mgr Teodor Szynkiewicz rozpoczęto prace nad wdrożeniem do stosowania w gazownictwie rur z tworzyw sztucznych. Wykonano szereg prac studialnych. Pod nadzorem CLG ułożono kilka odcinków gazociągów z rur wytłoczonych z krajowego polichlorku winylu. W kwietniu 1972 roku CLG w Warszawie zostało przekształcone w Instytut Gazownictwa z siedzibą w Krakowie i Oddziałem w Warszawie. Przed przystąpieniem do budowy doświadczalnego gazociągu z rur polietylenowych Wierzchowo-Szczecinek, Instytut Gazownictwa w Krakowie opracował w ramach prac badawczych projekty urządzeń do zgrzewania, wykonał ich prototypy i opracował technologię budowy gazociągu. Po przystąpieniu do budowy realizował prace montażowe i sprawował nadzór. W referacie opisano uwarunkowania, które dały podstawę do podjęcia decyzji o przystąpieniu do budowy. Podano parametry techniczne urządzeń wykorzystanych przy realizowaniu prac montażowych, metodach łączenia rur PE i rur PE z rurami stalowymi, sposób wykonania przekroczeń z drogami, linią kolejową, bagnami i ciekami wodnymi. Omówiono technologię budowy gazociągu z polietylenu, organizację prac przy zgrzewaniu stacjonarnym i polowym, oraz wykonane badania szczelności i wytrzymałości. Przytoczono wyniki monitoringu pracy gazociągu podczas wieloletniej eksploatacji. Integralną część referatu stanowił zaprezentowany zbiór około 40 zdjęć (autor Jerzy Jan Czopek) dokumentujący przebieg prac wykonanych podczas budowy gazociągu. Na rysunkach przedstawiono opracowane w INiG rozwiązania konstrukcyjne połączeń PE- stal, omówiono sposób ich wykonania i montażu.


Literatura:
1) Jerzy Jan Czopek, Inż. Marian Wieleżyński . Pionier przemysłu gazowniczego w Polsce, Przegląd Gazowniczy nr 3/2012)
2) Jerzy Jan Czopek, Czterdziestolecie budowy pierwszego na świecie gazociągu przesyłowego z rur polietylenowych Wierzchowo – Szczecinek, Wiek Nafty nr 3/2012
3) Leszek Wieleżyński Wspólna praca wspólny plon. Życie i dzieło mądrego człowieka, Veritas Foundation Publication Centre,1985, 63 Jeddo Road, London W12 9EE England
A oto szereg zdjęć ilustrujących temat:

Dodam, że gazociąg działa do dziś. O pionierskiej inwestycji wspomina Roman Kwiatek, szef szczecineckiej gazowni, w materiale, jaki niebawem ukaże się w "Głosie Szczecinka" m.in. z okazji jego przejścia na emeryturę po 50 latach i 3 miesiącach pracy w gazowni w Szczecinku! Od czasów produkcji gazu z węgla do czasów współczesnych.

Rurociąg gazowy z Wierzchowa powoli "wykończył" gazownię. Od najwcześniejszego dzieciństwa mieszkałem tuz przy gazowni. W budynku najbliżej stojącym zbiornika. Zbiornika większego. Utrwaliły mi się parametry. Może Pan Kwiatek mnie wyprostuje, ale kojarzy mi się, że pojemność większego była około 6000 m3 a mniejszego około 2000m3. Ze zbiornika mniejszego pozostał do dzisiaj korpus części stałej, służącej chyba jako jakiś magazyn. Po zbiorniku dużym, a raczej po miejscu gdzie on stał, dzisiaj jeździmy krajowa "jedenastką". Gdzieś w latach około 1955-60, w gazowni miał miejsce potężny wybuch, z opowieści dorosłych pamiętam, że wyrwało zawór na szczycie dużego zbiornika gazu. Nasza letnia zabawa na czarno-żwirowej drodze do gazowni została przerwana. Jak to się skończyło, nie pamiętam. Natomiast około roku 1956 - 1958, w czasie potężnej burzy, piorun uderzył w kominek gazowni i zapalił się gaz odprowadzany do atmosfery, ten gaz wytwarzany zaraz po zasypaniu komory węglem. Gaz jeszcze mocno zanieczyszczony powietrzem. W gazowni nic o tym nie wiedzieli i dopiero ktoś jadący samochodem do gazowni chyba o tym im powiedział. Przyjechała straż pożarna, ale już było po wszystkim. Gaz wcześniej odłączyli. No i jeszcze był wielki komin. Długo budowany, po jego wybudowaniu "inwestor" murarzom nie postawił tradycyjnej wódki, więc na kominie na szubienicy zawisła kukła (kombinezon wypchany chyba sianem), w jednej ręce z miotłą a w drugiej - z pustą litrową butelką po wódce. I tak kukła wisiała chyba do czasu, jak murarskiej tradycji stało się zadość. A potem, sam nie wiem kiedy, komin zniknął...

Dislav wrote:Rurociąg gazowy z Wierzchowa powoli "wykończył" gazownię.

Poniekąd masz rację , że uzyskiwanie tzw "gazu miejskiego" z węgla zostało zaprzestane z powodu tego , że gaz ziemny był wówczas bardzo tani .Nie wiem tak do końca , jaka technologia wytwarzania gazu miejskiego była stosowana w szczecineckiej gazowni , czy wytwarzano go z węgla czy z koksu (węgla zgazyfikowanego) , ale z tego co pamiętam dla rozróżnienia obu sposobów produkcji , mówimy o "gazie miejskim" w przypadku uzyskiwania go z węgla lub , o "gazie koksowniczym" w przypadku koksu , w Szczecinku mówiło się "gaz miejski" , czyli na logikę stosowano tę starszą technologię (znaną od 200 lat) , czyli wytwarzanie gazu z węgla. Przy gwałtownie drożejącym gazie ziemnym , należałoby się dziś zastanowić , czy nie warto znowu powrócić do starych technologii wytwarzania gazu ziemnego tym bardziej , że węgla mamy w bród , a poza tym proces gazyfikacji węgla został bardzo mocno unowocześniony i zekologizowany (określenie moje) . Obecnie większość światowych koncernów paliwowo-energetycznych intensywnie pracuje nad tym zagadnieniem. Ostatni krzyk mody w tej dziedzinie to zgazowywanie węgla bezpośrednio w pokładzie , poza tym na kopalniach metanowych np "Jas-Mos" gaz ziemny , występujący w pokładach metanowych jest odsysany bezpośrednio z pokładów węglowych (miałem okazję ten sposób osobiście zaobserwować przy okazji wizyt serwisowych przy naszym kombajnie na KWK "Jas-Mos" w roku 2002) i np. w Jastrzębiu Zdroju jest kierowany do użytku powszechnego (nie należy mylić tej technologii ze stosowaną w gazowniach podobnych szczecineckiej lub zgazowywaniem węgla w złożu).

W starej gazowni wygrzewano węgiel bez dostępu powietrza i uzyskiwano tzw. gaz miejski.
Powstały z obróbki koks, był rarytasem i trzeba było mieć dobre wejścia żeby kupić choć jeden wózek.
Inne pozostałości, jak smoła i woda pogazowa najczęściej wypływały przez kurki w mieszkaniu. Rury były zasmołowane.
Gaz ziemny był wybawieniem dla mieszkańców.

Drahim wrote:W starej gazowni wygrzewano węgiel bez dostępu powietrza i uzyskiwano tzw. gaz miejski.
Powstały z obróbki koks, był rarytasem i trzeba było mieć dobre wejścia żeby kupić choć jeden wózek.
Inne pozostałości, jak smoła i woda pogazowa najczęściej wypływały przez kurki w mieszkaniu. Rury były zasmołowane.
Gaz ziemny był wybawieniem dla mieszkańców.

Potwierdzam występowanie tzw smółki , pamiętam częste czyszczenie palników i charakterystyczny zapaszek . Nowe technologie , o których wcześniej pisałem wyeliminowały te wady. Gaz ziemny faktycznie był wybawieniem , ale wtedy gdy był bardzo tani , dziś jednak dość mocno obciąża domowe budżety.

Stachu wrote:

Drahim wrote:W starej gazowni wygrzewano węgiel bez dostępu powietrza i uzyskiwano tzw. gaz miejski.
Powstały z obróbki koks, był rarytasem i trzeba było mieć dobre wejścia żeby kupić choć jeden wózek.
Inne pozostałości, jak smoła i woda pogazowa najczęściej wypływały przez kurki w mieszkaniu. Rury były zasmołowane.
Gaz ziemny był wybawieniem dla mieszkańców.

Potwierdzam występowanie tzw smółki , pamiętam częste czyszczenie palników i charakterystyczny zapaszek . Nowe technologie , o których wcześniej pisałem wyeliminowały te wady. Gaz ziemny faktycznie był wybawieniem , ale wtedy gdy był bardzo tani , dziś jednak dość mocno obciąża domowe budżety.

Czytam i stare obrazki wracają z pamięci. Woda pogazowa zbierała się w rurach i chodził co trochę jakiś pan z gazowni, miał pompę, wkręcał ja do rury w studzience i ją wypompowywał do wiaderka, a co z nia dalej było - nie wiem. Pompa była czarna od smoły...

A tak przy okazji , gdzie znajdowało sie to miejsce , czy to nie bylo przypadkiem na terenie gazowni?

Zgadza się!
To jest łąka obok zbiornika gazowni. Formalnie, to było poza ogrodzonym terenem gazowni.
Przez to miejsce przebiega teraz ul. Sikorskiego.
Budynek w głębi, to tył domu przy ul. 28-lutego/pl. Przyjaźni. Płot z płyt betonowych i bramka, to teren garaży i warsztatu PSS Społem.

Drahim wrote:Zgadza się!
To jest łąka obok zbiornika gazowni. Formalnie, to było poza ogrodzonym terenem gazowni.
Przez to miejsce przebiega teraz ul. Sikorskiego.
Budynek w głębi, to tył domu przy ul. 28-lutego/pl. Przyjaźni. Płot z płyt betonowych i bramka, to teren garaży i warsztatu PSS Społem.

... a za dwoma wielkimi oknami - każde z 10 szybami, była "Świetlica kolejowa", tam stał stół do tenisa stołowego i coś tam "się działo". Ludzie!!! kto z małolatów dzisiaj wie, co to "świetlica zakładowa". A nad "świetlicą" z rodzicami mieszkał Jacek Borxxxxxx.

...a na poddaszu nad Jackiem B. mieszkała taka pani, która była znana z nieustannych awantur i kłótliwości ze wszystkimi i za wszystko i z każdego powodu. Tam także, obok na I pietrze lub na na poddaszu (okno na lewym marginesie), mieszkał Wiesiek M., który miał żółtą Syrenkę. W czasie jednej letniej ogromnej ulewy, woda zalała samochód pod sam dach. Z mętnej wody wystawał tylko kawał żółtej blachy, który trudno było skojarzyć z samochodem.

Dislav wrote:
...a na poddaszu nad Jackiem B. mieszkała taka pani, która była znana z nieustannych awantur i kłótliwości ze wszystkimi i za wszystko i z każdego powodu. Tam także, obok na I pietrze lub na na poddaszu (okno na lewym marginesie), mieszkał Wiesiek M., który miał żółtą Syrenkę. W czasie jednej letniej ogromnej ulewy, woda zalała samochód pod sam dach. Z mętnej wody wystawał tylko kawał żółtej blachy, który trudno było skojarzyć z samochodem.

Czasami niezbyt chwalebnie pozostaje się w pamięci potomnych! Może Jej o to chodziło?

Tak na marginesie: czy po tej ulewie jeszcze ta Syrena chodziła? Mam sentyment do tych moich pierwszych czterech kółek.

Z przyjemnością stwierdziłem, że na portalu Szczecinka znalazła się zamieszczona w internecie informacja o przypadającej 40 rocznicy budowy pierwszego na świecie przesyłowego gazociągu z polietylenu. Widząc dużą aktywność forumowiczów śledzących wydarzenia dotyczące ich regionu zapraszam serdecznie zainteresowanych pod adres http://www.inig.pl/SITPNIG/ gdzie można zapoznać się z referatem opisującym wydarzenia, które doprowadziły do budowy, przebieg prac, aspekty techniczne i technologię budowy gazociągu.

Jerzy Jan Czopek wrote:Z przyjemnością stwierdziłem, że na portalu Szczecinka znalazła się zamieszczona w internecie informacja o przypadającej 40 rocznicy budowy pierwszego na świecie przesyłowego gazociągu z polietylenu. Widząc dużą aktywność forumowiczów śledzących wydarzenia dotyczące ich regionu zapraszam serdecznie zainteresowanych pod adres http://www.inig.pl/SITPNIG/ gdzie można zapoznać się z referatem opisującym wydarzenia, które doprowadziły do budowy, przebieg prac, aspekty techniczne i technologię budowy gazociągu.

Serdecznie Pana pozdrawiam i cieszę się , że udało mi się "wysznupać " informacje na temat budowy tego gazociągu , a jeszcze bardziej cieszy Pańska reakcja .Jeszcze raz serdecznie pozdrawiam !

Na starość dzięki Kolegom portalowym uzupełniłem swą wiedzę o budowie pierwszego w świecie gazociągu polietylenowego.
Panu mgr inż. Jerzemu Janowi Czopek za wspaniały opis z techniczną dokumentacją oraz fotograficzną szczególne podziękowanie.

Stachu wrote: Literatura:
[...]
2) Jerzy Jan Czopek, Czterdziestolecie budowy pierwszego na świecie gazociągu przesyłowego z rur polietylenowych Wierzchowo – Szczecinek, Wiek Nafty nr 3/2012
[...]

Ze wspomnianej literatury mamy dostępne skany wyżej wymienionej pozycji: Ponadto materiał z "Wiadomości Naftowych i Gazowniczych", traktujący o tym temacie: Materiał udostępnił Jerzy Jan Czopek, dziękujemy.