Historia pilki noznej na Pomorzu
Posted: 24 Mar 2010, 01:02
Wprawdzie już w 1848 roku studenci angielskiego uniwersytetu Cambridge ustalili nowoczesne reguły gry w piłkę nożna, to dopiero 31 lat później, w 1879 roku powstał pierwszy piłkarski klub na kontynencie. Był to założony przez angielskich studentów szwajcarski FC.St.Gallen. Musiało upłynąć kolejne 21 lat aby powstał pierwszy na Pomorzu klub, FBC Viktoria Stettin, która po roku istnienia, w 1901, zmieniła nazwę na Sport Club Stettin. Ale zacznijmy od początku…
W 1886 roku bracia Schwant przeprowadzili się wraz z rodzicami z Hamburga do Szczecina. Jednym z najpilniej strzeżonych przez nich bagaży była ich futbolówka. Pierwsza piłka nożna na Pomorzu!!!
W krótkim czasie zarazili pasją do nowej gry kolegów z podwórka i szkoły. W równie szybkim tempie piłka nożna zdobywała popularność wśród uczniów i studentów co owocowało zakładaniem pierwszych szkolnych drużyn i stowarzyszeń.
Ciekawostką jest, że początkowo sędziowanie przypominało nieco dzisiejsze metody punktacji w boksie. Uczestniczący w meczu trzej sędziowie robili w czasie gry notatki, dzięki którym oceniali drużyny. Mimo strzelonych bramek zespoły do końca spotkania nie mogły być pewne zwycięstwa.
Rozciągnięte terytorium Pomorza utrudniało nieco propagowanie futbolu i doprowadziło do utworzenia trzech niezależnych od siebie ośrodków. Wschodniego, z dominacją Słupska i bliską współpracą z niedalekim Gdańskiem. Centralnego, z głównym ośrodkiem w Szczecinie, oraz zachodniego z najsilniejszymi strukturami w Stralsundzie. Jeszcze w latach dwudziestych XX wieku drużyna Stralsund 07 brała udział w rozgrywkach w okręgu hamburskim, a zespoły szczecińskie uczestniczyły w zmaganiach zespołów okręgu berlińskiego. Brak organizacji rozgrywek i spore koszty transportu nie pozwalały na regularne rozgrywanie spotkań. Wprawdzie w 1904 roku powstały w Szczecinie dwa związki sportowe zrzeszające kluby piłkarskie, Szczecińskie Zjednoczenie Piłkarskie (Stettiner Fußballvereinigung) i Związek Szczecińskich Klubów Piłkarskich (Verband Stettiner Fußballverein), które wkrótce połączyły się w Pomorski Związek Piłkarski (Pommerschen Fußballverband) jednak pole ich działania ograniczało się początkowo do obszaru Szczecina. Dopiero od roku 1906 i założenia Pomorskiego Związku Gier i Sportu (Verband Pommersche Sport- und Spiel Vereine) krok po kroku rozciągało sie na tereny prowincji. W latach 1908-1910 drużyny szczecińskie uczestniczyły w rozgrywkach Berlińskiego Związku Klubów Piłkarskich (Verband Berliner Ballspiel-Vereine), następnie kluby pomorskie zostały przyłączone do Bałtyckiego Związku Sportów Na Trawie i Zimowych (Baltischer Rasen- und Wintersportverband) z siedzibą w Gdańsku.
BRWV byl podzielony na trzy okręgi: I Okręg- Prusy Wschodnie z centrum w Królewcu, II Okręg- Prusy Zachodnie z Gdanskiem oraz III Okręg- Pomorze z siedziba w Szczecine.
III Okręg BRWV był podzielony na grupy, w których występowały między innymi drużyny z następujących miast:
- Grupa 1: Słupsk, Lębork, Darłowo
- Grupa 2. Koszalin, Kołobrzeg, Bobolice, Białogard
- Grupa 3. Szczecin z przedmieściami: Szczecin-Glinki, Podjuchy oraz Gryfino
- Grupa 4: Stargard Szczeciński, Pyrzyce, Dolice
- Grupa 5. Piła, Wałcz, Trzcianka, Krzyż, Szczecinek
- Grupa 6. Passewalk, Eggesin, Ueckermünde, Strasburg, Uckm
- Grupa 7: Goleniów, Nowogard, Gryfice, Trzebiatów, Płoty, Łobez.
Jednak podziały te nie miały wpływu na organizację regularnych rozgrywek mistrzowskich ze względu na trudności, o których mowa była wcześniej.
Jedynym miejscem na Pomorzu gdzie w każdą niedzielę można było oglądać mecze piłkarskie był szczeciński Exer, legendarne betonowe boisko, na którym rywalizowały między sobą drużyny stolicy Pomorza.
Pomimo tych trudności szczecińskie zespoły, w miarę możliwości, rozgrywały mecze z klubami pomorskimi. Na przykład zaproszeni przez Ballspiel- und Eisverein Danzig na Sopocki Tydzień Sportowy w 1906 roku Preußen Stettin w drodze powrotnej zatrzymali się w Słupsku by rozegrać mecz z tamtejszą drużyną Germanii 03.
Innym powodem hamującym rozwój futbolu na Pomorzu były względy obyczajowe. Na początku XX wieku widok 18 letniego młodzieńca idącego w krótkich spodenkach przez pomorskie miasteczko na boisko piłkarskie wzbudzał powszechne oburzenie i czyn taki wymagał sporej odwagi. Niechęć mieszczan była tak duża, że kluby dostawały jedynie nikomu niepotrzebną ziemię na boiska, z dala od domostw, gdzieś na peryferiach miasta, gdzie według rajców, młodzież mogła się wyszumieć nie przeszkadzając i nie urażając morlności mieszkańców.
Wszystkie te względy nie były jednak w stanie zatrzymać rozwoju nowej dyscypliny sportu. Do 1914 roku okręgowe rozgrywki odbywały się jedynie w Szczecinie, gdzie od 1907 roku wyłaniano mistrza miasta oraz w Słupsku, gdzie oprócz zespołów miejscowych występowały również drużyny lęborskie. Pierwszym mistrzem Szczecina w 1907 została drużyna Titanii 02 Szczecin. W roku 1908 triumfowała drużyna Blücher 04 Szczecin, kolejne dwa lata, to znowu dominacja Titanii. W pierwszych sezonach rozgrywanych jesień-wiosna, 1911/12 i 1912/13 zwyciężali Preußen Szczecin i w ostatnim przedwojennym sezonie 1913/14 ponownie koronę najlepszej drużyny miasta zdobyli zawodnicy Titanii 02. W Słupsku dominował początkowo zespół Germanii 03, który wkrótce zyskał silnych przeciwników w powstałej w 1909 roku drużynie Viktorii Słupsk, jak również coraz silniejszych klubów lęborskich.
Pierwszymi klubami na Pomorzu były: FBC Viktoria Stettin (od 1901 Sport Club Stettin), Preußen 01 Stettin, Titania 02 Stettin, Germania 03 Stolp, Blücher 04 Stettin, Sportvereinigung 05 Stettin, Stralsund 07, Stettin 08, Britannia 08(później VfB Stettin), ASC Marathon 08(od 1909 roku Stettiner Sportklub), TSV 09 Stettin, Victoria 09 Stolp, Phönix und Preußen Köslin, Preußen 09 Blücher Gollnow, Sturm Lauenburg, SV Schivenbein 1910, Herta Schneidemühl, Germania Neustettin, Viktoria 1910 Stargard, Comet 1912 Stettin, Stargarder SC 1912, Dramburger SV 1913, Deutsche Kron, Preußen Flatow, Hellas Schönlanke i wiele, wiele innych…
Wybuch I Wojny Światowej zatrzymał rozwój piłki nożnej w całej Europie i na następny mecz musiano czekać kolejne 5 lat...
Na podstawie Pommern am Ball Fußballgeschichte einer ostdeutschen Provinz, praca zbiorowa, wydawca: Traditionsgemeinschaft pommerschen Turn- und Sportvereine, Hamburg 1970
W 1886 roku bracia Schwant przeprowadzili się wraz z rodzicami z Hamburga do Szczecina. Jednym z najpilniej strzeżonych przez nich bagaży była ich futbolówka. Pierwsza piłka nożna na Pomorzu!!!
W krótkim czasie zarazili pasją do nowej gry kolegów z podwórka i szkoły. W równie szybkim tempie piłka nożna zdobywała popularność wśród uczniów i studentów co owocowało zakładaniem pierwszych szkolnych drużyn i stowarzyszeń.
Ciekawostką jest, że początkowo sędziowanie przypominało nieco dzisiejsze metody punktacji w boksie. Uczestniczący w meczu trzej sędziowie robili w czasie gry notatki, dzięki którym oceniali drużyny. Mimo strzelonych bramek zespoły do końca spotkania nie mogły być pewne zwycięstwa.
Rozciągnięte terytorium Pomorza utrudniało nieco propagowanie futbolu i doprowadziło do utworzenia trzech niezależnych od siebie ośrodków. Wschodniego, z dominacją Słupska i bliską współpracą z niedalekim Gdańskiem. Centralnego, z głównym ośrodkiem w Szczecinie, oraz zachodniego z najsilniejszymi strukturami w Stralsundzie. Jeszcze w latach dwudziestych XX wieku drużyna Stralsund 07 brała udział w rozgrywkach w okręgu hamburskim, a zespoły szczecińskie uczestniczyły w zmaganiach zespołów okręgu berlińskiego. Brak organizacji rozgrywek i spore koszty transportu nie pozwalały na regularne rozgrywanie spotkań. Wprawdzie w 1904 roku powstały w Szczecinie dwa związki sportowe zrzeszające kluby piłkarskie, Szczecińskie Zjednoczenie Piłkarskie (Stettiner Fußballvereinigung) i Związek Szczecińskich Klubów Piłkarskich (Verband Stettiner Fußballverein), które wkrótce połączyły się w Pomorski Związek Piłkarski (Pommerschen Fußballverband) jednak pole ich działania ograniczało się początkowo do obszaru Szczecina. Dopiero od roku 1906 i założenia Pomorskiego Związku Gier i Sportu (Verband Pommersche Sport- und Spiel Vereine) krok po kroku rozciągało sie na tereny prowincji. W latach 1908-1910 drużyny szczecińskie uczestniczyły w rozgrywkach Berlińskiego Związku Klubów Piłkarskich (Verband Berliner Ballspiel-Vereine), następnie kluby pomorskie zostały przyłączone do Bałtyckiego Związku Sportów Na Trawie i Zimowych (Baltischer Rasen- und Wintersportverband) z siedzibą w Gdańsku.
BRWV byl podzielony na trzy okręgi: I Okręg- Prusy Wschodnie z centrum w Królewcu, II Okręg- Prusy Zachodnie z Gdanskiem oraz III Okręg- Pomorze z siedziba w Szczecine.
III Okręg BRWV był podzielony na grupy, w których występowały między innymi drużyny z następujących miast:
- Grupa 1: Słupsk, Lębork, Darłowo
- Grupa 2. Koszalin, Kołobrzeg, Bobolice, Białogard
- Grupa 3. Szczecin z przedmieściami: Szczecin-Glinki, Podjuchy oraz Gryfino
- Grupa 4: Stargard Szczeciński, Pyrzyce, Dolice
- Grupa 5. Piła, Wałcz, Trzcianka, Krzyż, Szczecinek
- Grupa 6. Passewalk, Eggesin, Ueckermünde, Strasburg, Uckm
- Grupa 7: Goleniów, Nowogard, Gryfice, Trzebiatów, Płoty, Łobez.
Jednak podziały te nie miały wpływu na organizację regularnych rozgrywek mistrzowskich ze względu na trudności, o których mowa była wcześniej.
Jedynym miejscem na Pomorzu gdzie w każdą niedzielę można było oglądać mecze piłkarskie był szczeciński Exer, legendarne betonowe boisko, na którym rywalizowały między sobą drużyny stolicy Pomorza.
Pomimo tych trudności szczecińskie zespoły, w miarę możliwości, rozgrywały mecze z klubami pomorskimi. Na przykład zaproszeni przez Ballspiel- und Eisverein Danzig na Sopocki Tydzień Sportowy w 1906 roku Preußen Stettin w drodze powrotnej zatrzymali się w Słupsku by rozegrać mecz z tamtejszą drużyną Germanii 03.
Innym powodem hamującym rozwój futbolu na Pomorzu były względy obyczajowe. Na początku XX wieku widok 18 letniego młodzieńca idącego w krótkich spodenkach przez pomorskie miasteczko na boisko piłkarskie wzbudzał powszechne oburzenie i czyn taki wymagał sporej odwagi. Niechęć mieszczan była tak duża, że kluby dostawały jedynie nikomu niepotrzebną ziemię na boiska, z dala od domostw, gdzieś na peryferiach miasta, gdzie według rajców, młodzież mogła się wyszumieć nie przeszkadzając i nie urażając morlności mieszkańców.
Wszystkie te względy nie były jednak w stanie zatrzymać rozwoju nowej dyscypliny sportu. Do 1914 roku okręgowe rozgrywki odbywały się jedynie w Szczecinie, gdzie od 1907 roku wyłaniano mistrza miasta oraz w Słupsku, gdzie oprócz zespołów miejscowych występowały również drużyny lęborskie. Pierwszym mistrzem Szczecina w 1907 została drużyna Titanii 02 Szczecin. W roku 1908 triumfowała drużyna Blücher 04 Szczecin, kolejne dwa lata, to znowu dominacja Titanii. W pierwszych sezonach rozgrywanych jesień-wiosna, 1911/12 i 1912/13 zwyciężali Preußen Szczecin i w ostatnim przedwojennym sezonie 1913/14 ponownie koronę najlepszej drużyny miasta zdobyli zawodnicy Titanii 02. W Słupsku dominował początkowo zespół Germanii 03, który wkrótce zyskał silnych przeciwników w powstałej w 1909 roku drużynie Viktorii Słupsk, jak również coraz silniejszych klubów lęborskich.
Pierwszymi klubami na Pomorzu były: FBC Viktoria Stettin (od 1901 Sport Club Stettin), Preußen 01 Stettin, Titania 02 Stettin, Germania 03 Stolp, Blücher 04 Stettin, Sportvereinigung 05 Stettin, Stralsund 07, Stettin 08, Britannia 08(później VfB Stettin), ASC Marathon 08(od 1909 roku Stettiner Sportklub), TSV 09 Stettin, Victoria 09 Stolp, Phönix und Preußen Köslin, Preußen 09 Blücher Gollnow, Sturm Lauenburg, SV Schivenbein 1910, Herta Schneidemühl, Germania Neustettin, Viktoria 1910 Stargard, Comet 1912 Stettin, Stargarder SC 1912, Dramburger SV 1913, Deutsche Kron, Preußen Flatow, Hellas Schönlanke i wiele, wiele innych…
Wybuch I Wojny Światowej zatrzymał rozwój piłki nożnej w całej Europie i na następny mecz musiano czekać kolejne 5 lat...
Na podstawie Pommern am Ball Fußballgeschichte einer ostdeutschen Provinz, praca zbiorowa, wydawca: Traditionsgemeinschaft pommerschen Turn- und Sportvereine, Hamburg 1970