Z dziejów Szczecinka i okolic - Pasja w kościele Mariackim.

Archiwalne artykuły historyczne, które pojawiały się na łamach Dwutygodnika Szczecineckiego TEMAT. http://www.temat.net
Post Reply
Szczecinek.org
Posts: 168
Joined: 02 Feb 2009, 21:13

Z dziejów Szczecinka i okolic - Pasja w kościele Mariackim.

Post by Szczecinek.org »

Neogotycki kościół Mariacki w Szczecinku wzniesiony w latach 1905 - 1908, jest jedną z najpiękniejszych tego typu budowli na Pomorzu. Zwłaszcza w słoneczne dni, w dość ciemnym wnętrzu przyciągają wzrok, cztery duże, wspaniałe witraże w prezbiterium. Trzeba pewnego wysiłku, aby dostrzec znacznie mniejsze witraże w oknach naw bocznych. W ośmiu podwójnych oknach południowej i północnej nawy, umieszczono witraże, które w centralnych polach wypełniają niewielkich rozmiarów przedstawienia Małej i Wielkiej Pasji Albrechta Dürera.

Dürer był jednym z najwybitniejszych drzeworytników i malarzy przełomu późnego gotyku i renesansu. Przy czym jego prace drzeworytnicze raczej ceni się bardziej niż malarskie. W swych drzeworytach nie ograniczał się tylko do sztywnych konturów przedstawianych postaci - jak to robiono do tej pory - ale pokazał ruch, światło i cienie, a całe dzieło uczynił trójwymiarowym.
Doskonałą charakterystykę jego prac dał wybitny uczony epoki odrodzenia Erazm z Rotterdamu: "Aczkolwiek Dürera należy podziwiać pod każdym względem, to ileż potrafi on wyrazić czarnymi kreskami? Cienie, światło, blask, wzniosłość i głębia... Ileż rzeczy przedstawia, których przedstawić nie sposób, ogień, płomienie, grzmot, błyskawicę albo mgłę; wszystkie uczucia, całą duszę człowieka objawioną w ujęciu postaci, nawet niemal głos. I wszystko to pokazuje czarnymi kreskami w taki sposób, że skrzywdziłbyś dzieło nakładając farby".
Mała Pasja powstała w latach 1509 - 1511 i jest bez wątpienia arcydziełem. Składała się z 37 drzeworytów formatu 12,7 x 9,7 centymetrów. Przedstawiała nie tylko mękę i śmierć Jezusa, ale jest opowiedzianą graficznie historią grzechu pierworodnego, który był przyczyną męki Pańskiej. Ich niewielki format wskazuje na dewocyjne przeznaczenie dzieła. Trzymający w ręku tę osobliwą "obrazkową" książeczkę do nabożeństwa (zdecydowana większość ludzi wówczas nie umiała czytać) mógł przeżywać mękę i śmierć Chrystusa, rozpamiętywać miłość Boga, który poświęcił swego syna pierworodnego dla zbawienia świata i podłość ludzi, których ta ofiara miała zbawić, a którzy tak niegodziwie postąpili ze Zbawicielem. Równocześnie z Małą Pasja, wydana została Duża, znacznie mniejsza ilościowo, licząca tylko 12 grafik, ale za to większych rozmiarów, bo mających prawie 40 centymetrów wysokości.
Powodzenie pasji było ogromne. Drzeworyty odbijane w tysiącach egzemplarzy znajdowały nabywców nie tylko wśród bogatej szlachty, ale i u średniozamożnego mieszczaństwa. Vasari w swych żywotach artystów pisał: "Ze względu na nowość i piękno cieszyły się taką sławą, iż każdy pragnął je posiadać". Niespotykany dotychczas popyt doprowadził do tego, że niemal od razu zaczęły powstawać liczne falsyfikaty. Wielcy artyści europejscy w swej twórczości pozostawili także wyraźne ślady Pasji, która też weszła na stałe do kanonów sztuki.
W kościele Mariackim w Szczecinku umieszczono 16 wizerunków zarówno Małej jak i Dużej Pasji, oczywiście przystosowując ich wielkość do potrzeb. Opowiadają one dzieje męki Jezusa poczynając od modlitwy na Górze Oliwnej, a na zesłaniu Ducha Świętego kończąc. Dwa witraże tematycznie są identyczne, ale jeden pochodzi z Małej Pasji, a drugi z Dużej Pasji. Jest to opłakiwanie Chrystusa. Niemal wszystkie witraże można zidentyfikować, są to:
1. Modlitwa Chrystusa na Górze Oliwnej [01]
2. Pojmanie Chrystusa,
3. Biczowanie,
4. Ukoronowanie Jezusa koroną cierniową,
5. Ecce Homo
6. Chrystus przed Piłatem [02]
7. Piłat umywa ręce [03],
8. Chrystus przejmuje krzyż [04]
9. Upadek pod Krzyżem [05]
10. Opłakiwanie Chrystusa wer. I [06]
11. Opłakiwanie Chrystusa wer. II [07]
12. Złożenie do grobu [08]
13. Zmartwychwstanie,
14. Zesłanie Ducha Świętego [09].
Pozostałe dwa z uwagi na ich stan, trudno jest odczytać. Trzeba bowiem zaznaczyć, że świątynia szczecinecka niedługo będzie obchodzić 1stulecie swojej budowy, i część witraży na parterze nie jest w najlepszym stanie. Niektóre z nich zostały zniszczone podczas włamań do świątyni, inne pobili kamieniami wandale, jeszcze inne wyblakły być może z powodu wad "technologicznych". W każdym razie wymagają one pilnie konserwacji, bo w przeciwieństwie do witraży w prezbiterium i na balkonach nigdy nie były konserwowane. Jak wiem, ksiądz Proboszcz w tym roku po raz kolejny stara się o pieniądze na ten cel - oby się powiodło.

Image

Chrystus przed Piłatem.

Image

Piłat umywa ręce.

Image

Chrystus przejmuje krzyż.

Image

Opłakiwanie Chrystusa.

Image

Upadek pod krzyżem.

Image

Zesłanie Ducha Świętego.

Image

Złożenie do grobu.

Jerzy Dudź.
Dwutygodnik Temat nr 412 z 14.04.2006.
www.temat.net
Post Reply