Kto i kiedy nazwał Neustettin (Nowy Szczecin) Szczecinkiem nadal jest owiane tajemnicą. Dotychczas najstarszym, przynajmniej dla mnie, źródłem wymieniającym nazwę Szczecinek był Tygodnik ZIEMIA z 06.08.1910 roku.
W dokumentach źródłowych dotyczących kampanii pomorskiej Generała Dąbrowskiego z 1807 roku nazwa naszego miasta pada wielokrotnie, jednak nigdy nie pada słowo Szczecinek. Zawsze jest to Neustettin, Nowy Szczecin albo różne spolszczone odmiana słowa Neustettin np. "Neu Stetinowi".
Wg powyższego można domniemywać, że nazwa Szczecinek powstała pomiędzy 1807 rokiem a 1910. Niestety rozrzut lat nadal spory, ale pętla się zaciska
W 1920 roku wydany zostaje, Skorowidz polsko-niemiecki i niemiecko-polski miejscowości Województwa Pomorskiego i w. m. Gdańska.
- skorowidz_nazw.jpg (91.96 KiB) Viewed 13770 times
- skorowidz_nazw2.jpg (73.81 KiB) Viewed 13789 times
Oczywiście on również podaje już nazwę Szczecinek:
- skorowidz_nazw3.jpg (147.94 KiB) Viewed 13797 times
Najciekawsza w tej publikacji jest przedmowa, w której wymienione są źródła informacji w tej książce zebrane.
Celem dostarczenia wojsku karty operacyjnej Województwa Pomorskiego urzędom zaś i publiczności polskiej mapy tejże dzielnicy odpowiadającej nowoczesnym wymaganiom, wydaliśmy kartę l : 300 000 opracowaną na podstawie najnowszej karty sztabowej. Nazwiska miejscowości, rzek i jezior zestawiono według następujących źródeł:
1. "Słownik geograficzny ziem polskich", Warszawa.
2. "Fontes" , Toruń.
3. "Statystyka ludności kaszubskiej" Stefana Ramulta. Kraków 1899.
4. "Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich itd.", Dr. W. Kętrzyńskiego, Lwów 1879.
5. "O ludności polskiej w Prusach niegdyś krzyżackich", Dr. W. Kętrzyńskiego, Lwów 1882.
6. "Skorowidz ważniejszych miejscowości Prus Kró1ewskich", Ks. W. Wojciechowskiego i Dr. P. Spandowskiego, Poznań 1918
7. „Materjały i przyczynki do dziejów nadmorskiego miasta Pucka oraz dawnej ziemi Puckiej” B. Ślaskiego , Warszawa 1916.
8. "Gryf", pismo dla spraw kaszubskich, rocznik II., Kościerzyna 1910.
9. „Mapa Pomorza Kaszubskiego” Fr. Bąkowskiego.
Uważając, że mapę szczegółowym skorowidzem uzupełnić należy, opracowano w tym celu polsko-niemiecki i niemiecko-polski spis wszystkich nazwisk podanych na wyżej wym. karcie.
Nazwiska niemieckie wypisano podług ostatniej książki pocztowej z 1914go roku.
Nazwy o polskiem brzmieniu czerpano z wym. dziewięciu źródeł oraz z kartoteki „Komisji dla ustalenia nazw", którą utworzył w r. 1919 Podkolnisarjat N. R. L. na Prusy Król. Komisja w której skład weszli: Ks. Czaplewski, Ks. Mańkowski, Ks. Wojciechowski i Dr. Majkowski ustaliła nazwiska przedewszystkiem podług brzmienia dzisiaj przyjętego, posługując się w razie niepewności 1.Ramułtem, 2. Słow. Geogr., 3. Ketrzyńskie, 4. Bärem, 5. dziełem prof. Lorenza oraz 6. „Geschichte des Kreises Flatow”, Dyr. O. Görckego.
Ostateczne ustalenie poprawnego brzmienia wszystkich nazwisk w Wojew. Pomor. potrwa kilka lat, dopiero wtenczas będzie można wydać szczegółowe i uzupełnione karty l : 25 000, l : 100 000, l : 200 000 i l : 300 000. Wiedząc dobrze, że karta i skorowidz nie mogą być bez błędów i niedokładności, prosimy wszystkich ziomków, by zechcieli uzupełnienia i sprostowania przesyłać na ręce komisji dla ustalenia nazw w Toruniu, aby w ten sposób ułatwić tę mozolną pracę.
Za współpracę i pomoc pozwalamy sobie wyrazić szczere podziękowanie Ks. Kozierowskiemu, Tow. Przyj. Nauk w Poznaniu, p. mec. B. Chrzanowskiemu, p. inż.. Hoffmannowi, „Komisji dla ustalenia nazw” i p. Krahlowi.
Zakład Kartograficzny Dow. Okr. Gen. w Poznaniu.
Wszystkie źródła pochodzą z końca XIX wieku i początku XX. Idąc tym tropem odnajdujemy najstarsze dotychczas źródło podające nazwę Szczecinek. Jest nim:
"Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza wraz z przezwiskami niemieckiemi = Die Polonischen Ortsnamen der Provinzen Preussen und Pommern und ihre Deutschen Benennungen", Lwów 1879, autorstwa Dr Wojciecha Kętrzyńskiego.
(więcej informacji o
Wojciechu Kętrzyńskim )
- nazwy_prus.jpg (111.66 KiB) Viewed 13768 times
- nazwy_prus2.jpg (73.48 KiB) Viewed 13769 times
Niestety trudno powiedzieć, czy autorem słowa jest Dr Wojciech Kętrzyński, czy nazwę tą przepisał z dostepnych sobie źródeł. Dość szeroko opisuje sposób pracy i z jakich materiałów korzystał w przedmowie do tej publikacji, jednak dotyczy to głównie terenów Prus Królewskich i Książęcych. Odnośnie Pomorza, jest tylko taki fragment:
IV. Materyały, które odnoszą się do Pomorza, są bardzo szczupłe i mieszczą się w źródłach powyżej wykazanych. Najważniejszem z nich jest wydany przezemnie „Regestr poboru podwoynego z r. 1648”, który zawiera spis dóbr szlacheckich położonych w powiatach bytowskim i lęborskim. Niektóre szczegóły zawiera również dzieło Schwengla "Apparatus pauper etc." Nazwy zaś dziś jeszcze używane zestawił Dr. Cejnowa w swem dziełku powyżej przytoczonem. Powiat więc słupski nieomal jedynie na nim się opiera; form skażonych jest tam niemało, ale że je łatwo poznać, umieściłem je także, sądząc, że takowe nie będą bez interesu - przynajmniej dla badaczów języka.
Jedno jest pewne, nazwa Szczecinek była już w 1879 roku [!], dalsze kroki w badaniu jej pochodzenia trzeba by szukać prawdopodobnie w dziełach Floriana Ceynowa lub Aleksandra Hilferdinga.